Geert Mak meets John Steinbeck

In 1960 maakte John Steinbeck een road trip door Amerika in zijn zelfgebouwde mobile home, Rocinante. Zijn hond Charlie vergezelde hem (in werkelijkheid reisde zijn vrouw meer dan de helft van de tijd met hem mee). Doel van de reis? De journalist in Steinbeck wilde uitvissen hoe het met het Amerika uit zijn jeugd gesteld was. Tegelijk wilde hij nog een proeve van schrijverschap leveren en voor zichzelf, maar vooral voor zijn vrouw Elaine bewijzen dat hij nog tot iets avontuurlijks in staat was. De reisverslagen werden eerst in een tijdschrift gepubliceerd (en eerder lauw onthaald). Voor het boek Travels with Charlie dat er op volgde, waren de recensies veel lovender. Twee jaar later ontving hij de Nobelprijs voor Literatuur voor zijn hele oeuvre. Steinbeck hing in zijn reisverslag echter niet zo’n fraai beeld op van Amerika en de vraag is of dit terecht was of eerder een afspiegeling van zijn gevoel.

Auteur Geert Mak vatte in 2010 het plan op om 50 jaar na John Steinbecks rondreis door Amerika diezelfde trip over te doen. Al vlug bleek dat hij niet de enige was die op dat idee was gekomen, want andere Steinbeckjournalisten kruisten zijn pad. Bovendien bleek Steinbeck in realiteit vaak een kortere route te hebben genomen dan deze die hij in zijn reisverslag Travels with Charlie beschrijft. Ook ontdekte Geert Mak al vlug veel onregelmatigheden in Travels zodat Steinbecks reisverslag eerder als een roman moet beschouwd worden dan als non-fictie. Maakt dit Steinbeck daarom tot een minder goed journalist of schrijver? Geert Mak tilt er uiteindelijk niet zo zwaar aan. Maar was Maks plan dan nog wel het uitvoeren waard? Toch wel, de auteur besloot te focussen op de evolutie die Amerika in de voorbije halve eeuw heeft doorgemaakt. Bleken Steinbecks conclusies te kloppen? Kwamen zijn verwachtingen uit?

En ja, ook Geert Mak maakt eerder een negatieve balans op. Maar Reizen zonder John is meer dan het napluizen van Steinbecks bilan. Tussendoor schetst de auteur de rijke geschiedenis van het land, geeft hij een realistisch portret van Steinbeck én maakt zonder twijfel menig lezer enthousiast om een dergelijke reis te ondernemen. Zo is Reizen zonder John een boek dat fascinatie opwekt (voor Amerika, voor Steinbeck …), inspireert én aanzet tot verdere lectuur (Steinbecks oeuvre om mee te beginnen, de indrukwekkende bibliografie in de verantwoording om op dreef te komen en uiteraard de andere werken van Geert Mak zélf).

Wie de ziel van Amerika wil begrijpen, leze dit boek! Idem dito voor wie kennis wil maken met een van Amerika's grootste auteurs én met een van Nederlands grootste historici: Geert Mak!