Actuele technothriller

Recensie Verbroken Linda Jansma

Eerlijk gezegd zou ik dit boek niet hebben opgepakt als ik niet eerder iets van Jansma zou hebben gelezen. Op het omslag staat uiteraard de titel - Verbroken -, maar die is vrij nietszeggend, wat al jarenlang een trend is bij thrillers. De afbeelding is een extreem close-up portret van een jonge, sproeterige vrouw met oranje haar. De tagline is Mara staat voor een duivels dilemma. Kan van alles zijn, het wijst allemaal richting een liefdesverhaaltje met een verbroken relatie, beetje Twilight misschien. Het is van de Crime Company en het genre is thriller, maar er wordt veel thriller genoemd wat ik eerder een boeketreeksdeel met misdaad zou noemen. Zelfs de achterflap is erg vaag over de inhoud.
En dat is heel erg jammer, want deze thriller is heel goed. Het is een boek dat er toe doet. Het wijkt af van veel thrillers die ik tot dusver heb gelezen, in positieve zin. Is het daarmee ook een topboek? Ik vond Jansma's Schaduwkinderen beter, maar dat wil dus zeggen dat er groei in zit en dat het alleen maar nog beter wordt.
Dit boek blijkt gewoon een spannende technothriller te zijn. En een goede ook nog, met correcte details, en dat is zeldzaam. De schrijfster weet zelfs gedetailleerde verschillen tussen een MacBook en een Windowslaptop te noemen. Alleen over de naam/definitie van het "Zero Day Leak" twijfel ik, maar dat is dan ook het enige.
Mogelijk had de uitgever met de vrouw op het omslag de hoofdpersoon Mara in gedachten, maar al snel blijkt dat Mara krullen heeft en de vrouw op het omslag niet. Dus een beetje een random foto. Ik had hier liever iets gezien dat wat van het verhaal zou verraden: moslimterreur en cybercrime. Dan zou ik het veel eerder hebben opgemerkt en gekocht, met misschien nog vele anderen die van cybercrime verhalen houden. Echt een gemiste kans.
Helemaal keihard cybercrime gaat Jansma echter niet. Technische details worden voor leken voldoende uitgelegd (hoop ik) en de liefde komt ruim aan bod, met gelukkig slechts één pagina seks. De andere emoties, verdriet, angst, boosheid, worden ingezet om de personages geloofwaardige motieven te geven voor hun handelen. Die emotionele drijfveer geeft het verhaal enige diepgang, waardoor de bad guys & grrrls ook een kwetsbare kant krijgen en de wereld, de echte wereld met moslimgeweld, niet zo zwart/wit is als ons vaak wordt voorgeschoteld door al dan niet nep nieuws.
Denk niet dat je veel van computers moet weten om het te kunnen volgen. Wat misschien ook een beetje jammer is voor de cybercrime- en cyberpunkliefhebbers die misschien iets meer details over het hacken zelf hadden willen lezen, maar het hoe is in dit verhaal uiteindelijk niet interessant. Hoofdzaak is dat het geloofwaardig genoeg is en dat wat er is beschreven echt zou kunnen gebeuren. Dat geldt ook voor de andere plotelementen.
Hieronder staan de spoilers.
Het verhaal gaat over Mara, een ethische hacker van beroep. Gedurende het verhaal blijft het lang in het midden wat er met haar kinderen is gebeurd, maar, en dat vind ik een van de zwakkere punten in het verhaal, het is al vrij snel duidelijk dat de kinderen door de vader zijn ontvoerd naar een islamitisch land, zoals we wel vaker in het nieuws horen. Sowieso vind ik dat Mara's verleden te vaak als een mysterie wordt opgevoerd, als iets dat nieuwsgierig zou moeten maken, maar ik vond dat vrij hinderlijk omdat het niet echt bij de plot hoort en het verwarrend is (verschillende echtgenoten, verschillende zwangerschappen en eerst niet duidelijk dat er steeds twee zijn).
Mara wordt gevraagd een netwerk te testen op veiligheid en daarbij vindt ze rare dingen. Degene die de eigenaar is van die gegevens wil die geheimhouden en bedreigt Mara. Ze moet wat ze aan informatie heeft gehaald vernietigen en/of teruggeven. Beetje raar, want er zouden gewoon kopieën te achterhalen moeten zijn (en dat gebeurt op het eind ook, en dat had de bedreiger moeten weten). Toch is dat vaak hoe het werkt: niet nadenken, impulsief handelen, dingen groter maken dan het lijkt en dan extreme maatregelen nemen, wat uiteindelijk de aandacht op iets vestigt dat anders niet op zou vallen.
Met flashbacks wordt het leven van Mara geschetst, maar ook dat van Imara, een Irakese vrouw. Ze hebben veel met elkaar gemeen, maar ze reageren anders op situaties. Imara wil wraak, en plant daarom een aanslag op Nederland. Hoe dit gepland wordt, is angstaanjagend geloofwaardig. Omdat de nerd van de terroristische cel wordt uitgeschakeld, wordt Mara gedwongen zijn plaats in te nemen. Ze wordt gechanteerd met het leven van haar kinderen. Daar zit dus veel psychologie bij, ethiek: dat is het duivelse dilemma dat op het omslag wordt genoemd. Mag je een aanslag plegen die honderden mensen doodt als je daarmee het leven van je twee kinderen kunt redden? Kun je duizenden mensen redden als je daarmee het leven van je kinderen op het spel zet?
Hoewel er wordt gespeeld met de schuldvraag (Imara heeft haar gegronde redenen om wraak te willen), is het uiteindelijk wel een boek dat bredere maatschappelijke aandacht mag hebben, maatschappelijk debat met name. Zo'n verhaal zou je bijvoorbeeld weleens willen lezen, geschreven door iemand met een moslim-achtergrond: hoe zit dat denken over wraak verankerd in de islam, of de Irakese cultuur? Of is er meer aandacht nodig voor de innerlijke strijd van de daders omdat bepaalde punten niet overeenkomen met de kernwaarden van de islam, of de vervreemding door omwille van een aanslag in Nederland te gaan wonen? Of hoe er in andere culturen wordt gedacht over de rol van een moeder en een vader als het gaat om kinderen en ontvoerde kinderen? En ook intrigerend: heel kort wordt opgemerkt dat Mara's zwager het vreemd vindt dat zijn broer terugkeert naar het land waaruit ze zijn gevlucht en waar nog steeds oorlog heerst; de beweegredenen van de vader hoor je zelden iets over. Dat valt buiten dit boek, maar om voor het debat het beeld compleet te krijgen zou je ook die andere kant moeten kennen.