Niet per definitie een fantasy roman

In 1899 ontmoeten een man en een vrouw elkaar in New York. New York gonst in die tijd van de verschillende culturen. Duizenden immigranten komen via New York Amerika binnen. Veel zonder geld of goed. Ze zoeken vaak eerst de hulp van landgenoten die al eerder zijn aangekomen. Zo ontstaan er buurten met mensen uit hetzelfde land of uit dezelfde cultuur. Zo is er ook een Joodse en een Syrische buurt. 

Elke oude cultuur kent zijn verhalen met mythische wezens. De Joodse cultuur kent de golem. Aan rabbijnen werd de macht toegedacht om wezens van klei te kunnen maken en die met eeuwenoude geheime spreuken tot leven te kunnen wekken. Golems zijn zeer sterk en gehoorzamen slaafs hun meester. Ze staan er echter om bekend dat wanneer ze tot geweld worden gedreven ze volledig door kunnen draaien en amok maken. Daarom draagt de meester altijd een vernietigingsspreuk bij zich.

Uit de Arabische cultuur kennen we de djinn, een wezen gemaakt uit vuur met magische krachten. Het zijn woestijnwezens, die zowel goedaardig als kwaadaardig kunnen zijn. In verhalen lukte het tovenaars soms om een djinn te vangen in een fles of ketel. De djinns werden dan gedwongen om wensen te vervullen in ruil voor hun vrijlating. Bij ons is de djinn vooral bekend door de lamp van Aladin, de geest in de fles.

De man en de vrouw herkennen in elkaar dat ze niet menselijk zijn. Ondanks dat volledig verschillend zijn, schept het anders-zijn een band.

De vrouw Chava is een golem en leeft pas kort. Ze is aan boord van het schip waarmee haar meester naar Amerika emigreerde door hem tot leven gewekt.

Ze is gemaakt door een Poolse rabbijn, als dienares voor een jood die met haar naar Amerika emigreert. Haar meester overleeft de zeereis echter niet en ze komt zonder meester in volledige verwarring aan in Amerika. Om ontdekking bij het verplichte medische onderzoek bij aankomst te vermijden, springt ze overboord en zinkt letterlijk als een baksteen naar de bodem. Over de bodem loopt ze naar de oever en komt zo Amerika binnen.

Het geluk is met haar, ze ontmoet rabbi Avram Meijer. Hij herkent wat zij is en weet dat ze bij ontdekking door anderen gevaar loopt vernietigd te worden. Hij leert haar om te leven als een mens en niet op te vallen. Het is een eigenschap van een golem dat ze de wensen van hun meester zelfs onuitgesproken voelen en dat ze zich gedwongen voelen om die wensen te vervullen. Nu zonder meester hoort en voelt ze de wensen van alle mensen in haar buurt. En de drang is constant aanwezig om deze wensen ondanks alles te vervullen. De rabbi ziet haar het liefst zelfstandig leven, maar hij ziet ook het gevaar en hij gaat in oude Joodse boeken op zoek naar een spreuk waarmee Chava zich vrijwillig aan een nieuwe meester kan binden. Een meester die het goed met haar voorheeft. Hij vindt werk voor haar in een bakkerij, en ze heeft een eigen woninkje. Als de neef van de rabbi haar ontmoet, valt hij voor haar, maar natuurlijk weet Chava dat het niets kan worden. Ze kan alleen maar doen alsof. Als ze tijdens haar werk in de bakkerij voelt dat één van de klanten haar ware aard herkent, moet ze toch bij Michael een toevlucht nemen. Iemand is op zoek naar haar. Wil die persoon haar nieuwe meester zijn? Dat belooft niets goeds. Dan liever de onschuldige onwetende Michael.

De man, Ahmad is in tegenstelling tot Chava al heel oud. Hij is een djinn die 1000 jaar geleden door een tovenaar is gevangen in een koperen kan. De kan is jaren later bij toeval in de Syrische woestijn gevonden en uiteindelijk door Syrische immigranten in New York terecht gekomen. De oude kan wordt bij de tinnegieter Arbeely gebracht voor reparatie. Wanneer hij hiermee bezig is verschijnt er plotseling een naakte man in zijn werkplaats met een ijzeren band om zijn arm. Hij vermoedt direct dat hij met een djinn te doen heeft. De djinn is echter door een betoverde ijzeren band gebonden aan zijn menselijke gedaante en is zijn magische krachten grotendeels kwijt. Hij kan wel metaal smelten en vormen met zijn blote handen. Arbeely wil hem helpen en neemt hem in dienst en leert hem het vak van tinnegieter.

Ook voor Ahmad dreigt er gevaar en vreemd genoeg uit dezelfde hoek! 

De Amerikaanse schrijfster Helene Wecker debuteert met dit fantastische verhaal, waarvoor zij in Amerika een debutantenprijs won. Terecht, want het is een heel goed en sterk verhaal. Het geeft een beeld van New York tegen de eeuwwisseling, toen het overspoeld werd door emigranten van alle windstreken, die allemaal een eigen stempel drukten op de maatschappij. Het toont hoe de verschillende groepen krampachtig aan hun eigenheid vasthouden, maar er toch steeds meer dingen in de culturele smeltpot verdwijnen. We zien de onzekerheid van de nieuwkomers in de nieuwe wereld, de angst, de armoede en het doorzettingsvermogen. We zien de prachtige omschrijvingen van de diverse rijke en arme wijken, de parken en bezienswaardigheden van het New York van rond 1900. 

Diverse kleurrijke  en meer of minder uitgewerkte personages uit verschillende culturen en omstandigheden spelen een rol in dit verhaal dat een sprookjesachtig gehalte heeft wanneer er over de lange geschiedenis van de djinn wordt verteld. Ik kreeg steeds meer sympathie voor de twee hoofdpersonen die zich moeten staande houden in een mensenwereld waartoe ze niet behoren. Een extra dimensie in het verhaal is hun gezamenlijke vijand. Een machtige en kwaadaardige vijand die op zoek is naar iets wat hij eigenlijk, zonder het te weten, al heeft.

Ondanks het mythische karakter van de hoofdpersonen is dit voor mij niet per definitie een fantasy roman. Het leest als een goed geschreven ‘gewone’ roman. Het is het verhaal over een man en een vrouw die elkaar elkaars eigenaardigheden leren kennen en waarderen. Het is een verhaal van meer dan 500 bladzijden dat je, ondanks enkele wat zwakkere gedeeltes, niet loslaat. Een zeer goed debuut dat, door het enigszins open einde, ook nog ruimte voor een vervolg heeft.