Deze zin symboliseert voor mij dat het particulier maken van een verhaal maakt dat we erdoor geraakt worden.
Rami vertelt dat Arabieren gewoon dingen voor hem waren, ver weg, abstract en betekenisloos. “ Ik zag ze niet als iets echts, iets tastbaars. Ik zag ze gewoon niet. “
Als er een bus met Palestijnen aankomt staat hij perplex: Arabieren? Die naar dezelfde bijeenkomst gaan als die Israëli’s? Als er een vrouw uitstapt die een foto van haar dochter tegen haar borst gedrukt houdt, voelt dat voor Rami als een aardbeving: die vrouw had haar kind verloren. Zijn verdriet en haar verdriet, hetzelfde verdriet.
Als het kwartje valt dat de “ vijand” ook verdriet heeft, een gezin, een verhaal, worden het mensen in plaats van abstracte denkbeelden. Elders in het boek wordt geschreven over het besef dat angst gevoed wordt omdat het geld oplevert, wetten maakt, land wegneemt, en iedereen stil houdt.
Dat geldt niet alleen in Israël, maar ik moet dan ook sterk denken aan de houding van velen over vluchtelingen. De angst voor het onbekende. Honderdduizenden vluchtelingen zijn een abstract gegeven. Eén verdronken jongetje, of één aardige buurman of -vrouw zorgt ervoor dat je geraakt wordt door die ene geschiedenis. En pas dan ben je bereid je te verdiepen in hun problematiek en er misschien zelfs aan bij te willen dragen tot een oplossing te komen.
Een ander favoriet verhaal van mij dat hierbij aansluit is de uitspraak die meerdere keren terug komt: “ Als je dood door leven deelt, krijg je een cirkel”. Levenden die hetzelfde verdriet van de dood met zich meedragen kunnen elkaar de hand reiken en zo een cirkel van saamhorigheid maken. De keten van stenen of granaten gooien, van wraak en wederwraak kan alleen zo doorbroken worden.
Erg mooi verwoord, Mariette. En het klopt helemaal wat je zegt.
In "De meeste mensen deugen" besteedt Rutger Bregman bijvoorbeeld ook een onderdeel aan het feit dat mensen, wanneer ze iemand persoonlijk kennen of zelfs nog maar in de ogen kijken, nog maar moeilijk hun zogenaamde vijand kunnen doden. Wanneer bommen gedropt worden, granaten gegooid, kogels vanop afstand afgevuurd,... is het helaas een ander verhaal. Op dat moment gaat het, zoals ook Rami verwoord om dingen, ver weg, abstract en betekenisloos. Daarom zijn je twee laatste zinnen zo belangrijk. Laat ons hopen dat het ooit lukt.
En zo kan een zin ineens een heel verhaal worden. Ik las hem net zonder context. En hij was me niet echt bijgebleven. Echter met de hele duiding erbij moet ik toegeven. Weer een van de vele pareltjes. Maar glans kwam toch door de prachtige plaatsing in het geheel door Mariëtte.
Ja, mooi was deze. Hierin vind ik McCann heel goed, je iedere keer als lezer weer even wakker schudden, net als dat Rami in dit geval wordt wakker geschud. Je wordt erdoor aan het denken gezet.
Prachtig.
Zoals Rami ook in de documentaire zegt, ik schaam me om toe te geven dat ik voor het eerst een Palestijn ontmoettte toen ik 47 was. Net als in het boek wordt geschreven; ik zag ze gewoon niet, ik keek door ze heen.
Terwijl het conflict de dagelijkse realiteit is in het land.
Deze kunst van McCann om steeds tussen de "algemenere" fragmenten een persoonlijk fragment te plaatsen verhaalt eigenlijk de gehele geschiedenis van de mensheid. Ieder verhaal heeft een keerzijde, want iedereen heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen beweegredenen en zijn eigen verdriet, in elke strijd. En dat heeft McCann in deze roman heel goed ook steeds wisselend verbeeld, zodat ook duidelijk wordt dat iedereen lijdt, in elke strijd...
