Een van de zes genomineerden voor de Librisprijs was De pelikaan van Martin Michael Driessen. De pelikaan begint met het verhaal van twee mannen in een idyllisch Kroatisch kuststadje, Josip en Andrej. Josip is verantwoordelijk voor de kabelspoortrein naar het heldenmonument boven op de heuvel. Hij is ongelukkig getrouwd en houdt er een minnares op na. Andrej is postbode en amateurfotograaf. Hij komt achter de ontrouw van Josip, neemt foto’s van het overspelige koppel en chanteert Josip ermee. Hierdoor komt Josip financieel in nauwe schoentjes terecht. Alleen een mirakel hem kan redden. En ja, als bij toeval komt hij te weten dat Andrej buitenlandse brieven voor hotelgasten openmaakt, zeker wanneer hij vermoedt dat ze geld bevatten. Josip heeft nu iets om Andrej mee te chanteren en de onbekende die hem chanteert, te blijven betalen. Zo komt de chantagecarrousel in beweging…  

Eind maart startte de leesclub De pelikaan met zo’n 45 deelnemers en een spiksplinternieuwe coördinator – ondergetekende –,  die gelukkig voor technische en morele bijstand kon rekenen op Gigi.

Meteen aan het begin van de leesclub werden de papierenboekenlezers verrast: ons boek had niet de bekende wikkel met de kabelspoorbaan om, wel staat op de harde blauwe kaft een goudkleurige opdruk van een Hebban-Librisleesclub-medaille. Voor de een was dit een kleine teleurstelling, de ander was in de wolken met een heus collectors item, en Simone en Shana Rasschaert  spraken de wijze woorden: ‘Never judge a book by its cover’ - het lezen moest immers nog beginnen.

Martijn ’69: Kleine teleurstelling, geen cover met rails en wegrijdende trein maar een geheel blauw boek. Gegeven Pelikanen moet je niet in de snavel kijken, maar toch.

Renate: Wel gaaf eigenlijk, toch speciaal een collectors item in de kast.

De eerste indrukken van dit boek waren alvast overwegend positief. Hier en daar had iemand het wat moeilijker met langere zinnen. Maar bij anderen vielen die dan net weer in de smaak.

Marja Haan: Het boek ontvangen en inmiddels enkele bladzijden gelezen. Net als bij het fragment, wilde ik het liefst meteen doorlezen.

Wim VdB: Ik vind wat ik tot nu toe gelezen heb heel geestig. Die sfeer bevalt me goed.

En toen kwam er een nieuwe verrassing. Marlene Lunter had, in opdracht van de Leesclubassistent, maar liefst 24 vragen voor ons bedacht. Omdat we de leesclub graag wilden afronden voor de uitreiking van de Librisprijs legden we onszelf een hoog tempo op dat neerkwam op ongeveer één vraag per dag. Af en toe zorgde dit voor opmerkingen: de vele vragen en het grote aantal deelnemers stonden de gesprekken en dialogen soms in de weg. Dat klopt, regelmatig werden antwoorden gepost zonder interactie met de medelezers. Maar toch is dit een heel vruchtbare leesclub gebleken. Veel thema’s werden uitgediept en vaak werd de voldoening van een goed antwoord pas gevonden na heel wat over-en-weer gepraat.

- We hadden het onder meer over de mannen, hun eenzaamheid, de (on)mogelijkheid van vriendschap.

Klasigheid: Ze denken allebei dat ze het onrecht op een bepaalde manier aan de kaak moeten stellen, maar ironisch genoeg zijn ze in hun dubbelleven ook de beste vrienden.

Elske Vahl: Josip en Andrej lijken op een bepaalde manier tot elkaar veroordeeld.

Marly van Kessel: Ik vind dat de schrijver de lezer een spiegel voor houdt, niet zozeer om naar zichzelf te kijken, maar naar de samenleving als geheel. We kunnen namelijk het verhaal van Andrej en Josip als lezer wel heel grappig en vermakelijk vinden, maar mensen maken zich er vaker schuldig aan dan dat ze er erg in hebben.

Seraphina: Ze worden een beetje gedwongen “vrienden” omdat er verder niet veel mensen zijn in het dorp. Ze kijken tegen elkaar op maar aan de andere kant kunnen ze de ander niet uitstaan. Het is een verdrietige vriendschap.

Eline Huls: Ik denk dat ze vooral zichzelf als slachtoffer zien. Andrej heeft geen vrouw en Josip zit 'gevangen' in zijn huwelijk. In wezen zijn dat hun beperkingen. Ze verlangen naar meer. Ook op financieel vlak Vandaar dat ze elkaar afpersen als ze daar de kans toe zien.

Sigried: In beide gevallen vond ik de gevoelens van de mannen iets te karikaturaal om geloofwaardig te zijn. Ze komen er wel erg sullig uit en staan los van de werkelijkheid. Het voegt iets toe aan het grappige van het verhaal, maar maakt het ook ongeloofwaardig en een beetje vlak.

Martijn ’69: Vrijwel iedereen is eenzaam, in hun huwelijk of in hun leven. Ze weten zich omringd door een dorp vol kennissen en andere bekenden, maar laten niemand echt toe en ze hebben al hun geheimen en frustraties die zich vooral voor zichzelf houden.

Gigi Leestgraag: Zelfs het stadje/dorp is eenzaam. Er komt zelden iemand en er is niets te doen. Het ligt nog wel zo mooi en heeft zelfs een museum, toch kan het niet op tegen de steden uit de buurt.

- We bespraken hun houding tegenover vrouwen maar ook de vrouwen zelf.

Marina de Wit: De vrouwen in dit verhaal worden een beetje aan de kant geschoven, alhoewel ze wel degelijk invloed hebben op de hoofdpersonages.

Janneke: De vrouwen hebben in het verhaal op zich een ondergeschikte rol. Maar in wezen hebben ze een hele belangrijke rol. Terwijl er aan alle 3 wel ‘iets mankeert’.

Erna: Misschien zijn deze vrouwen als personen zwak, voor het verhaal zijn het ijzersterke karakters, waardoor het verhaal loopt zoals het loopt. Ze dragen het boek in het tragi-komische.

Wim VdB: De vrouw als straf, de vrouw als opoffering en de vrouw als wederopstanding en uiteindelijk toch als dood.

Jan M.: Het lijkt zo mooi, Josip die zijn liefde kwijt kan bij Jana. Maar wat Josip lijkt te voelen voor Jana is niet wederzijds. Jana gebruikt hem, en Josip gaat erin mee. Het wordt met name in het slot van het boek heel scherp, maar ook pijnlijk duidelijk.

- We hebben lang stilgestaan bij de symboliek achter de kabelspoorbaan en achter de vele dieren die in dit boek voorbij vliegen, lopen of fladderen: pelikanen, een hond met de betekenisvolle naam Laika, en vlinders.

Elly van der Meer: Ik zie de kabelspoortrein als het goede en het kwade, halverwege zit je beide op dezelfde baan (enkelspoor). Het is ook het begin en eind van het verhaal, een komen en gaan.

Sorbotrol: Twee levens die samen komen. Andrej en Josip leven eerst langs elkaar heen, en komen elkaar tegen. De afpersing die vanuit beiden ontstaat kan niet zonder elkaar. Ze persen elkaar af om te kunnen blijven betalen.

Erna (met hondje Rico): Vluchtige ontmoetingen en weer doorgaan. Een fragiel evenwicht waardoor alles soepel loopt, het leven is ook een soort wankel evenwicht doordat er in ieders leven geheime aspecten zijn

Shana Rasschaert: De pelikanen staan voor mij symbool voor de stad. Ze hebben een bepaalde cyclus en zolang het rustig is in de stad blijven ze deze cyclus volgen. Maar dan breekt de oorlog uit. De stad is in puin en kreunt onder de oorlog. Maar ook de pelikanen kreunen onder de oorlog. Ze zijn besmeurd met olie, kunnen zich met moeite bewegen... Wanneer het goed gaat in de stad, gaat het ook met de pelikanen goed en omgekeerd.

Anne.Broekhuis: Ik denk dat de pelikaan symbool staat voor de eenzaamheid en ieder voor zich-mentaliteit die telkens terugkomt in het verhaal.

Lucia: Je kan op twee manieren naar een pelikaan kijken, zoals Josip en Andrej dat elk op hun eigen manier doen. Dit symboliseert volgens mij de twee kanten van elke mens en elke situatie: iedereen en alles heeft zijn goede en slechte kanten.

Jet Spanjersberg: Ik vind de titel De pelikaan juist goed gekozen. Hij is prominente aanwezig in het verhaal een beetje zoals het leven van de 2 mannen, Josip gaat er echt iets van maken en Andrej is veel negatiever, hetzelfde zoals hij over de pelikaan denkt. Elk jaar dat ze weer terug komen....zo sukkelt hen leven ook door.

Guido Goedgezelschap: Pelikanen verschijnen meermaals ten tonele: als symbool van de steeds weerkerende seizoen, als symbool voor opoffering, ... en om als aankondiging van een bloedige burgeroorlog zelf bezoedeld en beperkt te worden in eigen bewegingsvrijheid.

Gigi Leestgraag: Ik hoorde nog iets over de titel in de podcast van Das Mag over de Libris literatuur Prijs: Die pelikaan die de kinderen zou voeden met bloed uit eigen borst wat staat voor zelfopoffering maar dat blijkt het niet te zijn. Alle personages lijken iets te doen uit zelfopoffering, allen doen alsof ze heilig zijn, net als die pelikaan. Een van de sprekers, Ellen Deckwitz, zei toen dat zelfs die nerveuze Laika op en gegeven moment neerkijkt op andere honden. Het moment dat we even een blik krijgen op de gedachten van Laika kun je dat terug lezen. Dus iedereen, zelfs de hond, is een pelikaan: iemand die doet alsof hij/zij heilig is, zich opoffert.

Laura: Laika zorgt ervoor dat Andrej meer zelfvertrouwen krijgt en ook dat hij meer contact krijgt met Josip en later ook met de dochter en vrouw van Josip. Ze is inderdaad een beetje een verbindende factor.

Angele Steentjes: Wel schokte het mij, ondanks dat ik niet echt een hondenliefhebber ben, hoe Laika werd gedumpt en eigenlijk niemand haar wilde hebben. Ik vond dat een weinig loyale benadering van dit dier dat eerst iedereen zoveel plezier bezorgde.

Shana Rasschaert: Bij de vlinders had ik voor mezelf bedacht dat een vlinder ontstaat van een pop. Dus ze maken een evolutie door in het leven en volgens mij kan dit ook slaan op de evolutie die Andrej en Josip doormaken in hun leven.

Hilde H.: Ik weet ook niet of we hier iets moeten achter zoeken. Misschien vond Driessen het juist een mooi contrast. Die grote onhandige Andrej die tere vlindertjes fotografeert.

Gigi Leestgraag: Hebben we dat al gevraagd aan Driessen zelf? Ik blijf nieuwsgierig en wil het ook weten.

- Ook minder leuke aspecten kwamen aan bod: we blikten terug naar de Tweede Wereldoorlog, en we kwamen midden in de Balkanoorlog en het nationalisme terecht.

Guido Goedgezelschap: Je zou haast tot de conclusie kunnen komen dat de Tweede Wereldoorlog in Joegoslavië niet gestopt was.

Peter de Wolff: Voor Josip is de Tweede Wereldoorlog in zekere zin een periode van nostalgie vanwege de kameraadschap. Tegelijk denkt hij er met misnoegen aan terug omdat hij niet tot de dappersten behoorde. Voor Andrej, die WOII niet heeft meegemaakt , is deze oorlog een periode van heroïek, iets waaraan je status kunt ontlenen. Hij is daarom zeker positief gespannen over de aankomende oorlog in Joegoslavië.

Hilde H.: Josip lijkt mij te staan voor de tradities en waarden van het oude communistische Joegoslavië en Andrej eerder voor het jonge balorige en onafhankelijke Kroatië. Hun wederzijdse chantagepraktijken, de slingerbeweging van vriendschap en verraad wordt dan bijna een voorafspiegeling van de burgeroorlog, waarin bevolkingsgroepen elkaar ineens om allerlei redenen gaan bestoken.

Hullemans: What's in a name: Josip (Tito=dictator van een ongedeeld Joegoslavië) Tudjman (=eerste president van onafhankelijk Kroatië). Huidige premier van Kroatië: Andrej Plenković.

- Ook over de dood hadden we het, want onze hoofdpersonages hebben dit boek niet overleefd.

Margreeth: Beiden sterven in het bijzijn van hun beste vriend, vriendin.

Hilde H.: Ik vind dat ze ook heel erg 'elkaars' dood sterven.

Lydia: Eigenlijk bij beiden een beetje potsierlijk!

Ina den Bakker: Beiden sterven tragisch, allebei net voor hun 'moment of fame' . Andrej droomde ervan een oorlogsheld te zijn, Josip droomt ervan iets moois en goeds te doen met het gewonnen geld in het casino. Allebei mocht het niet zo zijn. Zoals eigenlijk alles in hun leven: net niet.

Hilde H.: En oh, die ironie van Driessen. Andrej, die een hekel had aan pelikanen, laat hij sterven als een pelikaan. Zijn ‘borst lag open, het was één grote gapende wond.’ Maar zijn ‘heldhaftigheid’ had niets met zelfopoffering te maken. Het was eigen belang dat hij nastreefde. ….’Hij was zo rood dat hij op een clown leek.’ En ook Josip is een stervende pelikaan. ‘Hij voelde opeens een heftige steek in zijn hart, een gloed verspreidde zich door zijn hele borst, een rood waas kroop voor zijn ogen.

- Toch stond vooraan dat we ‘Een komedie’ zouden lezen, en ook daarover is lang van gedachten gewisseld.

Klasigheid: Deel 1 en 2 voldoen daar wat mij betreft wel redelijk aan: ik heb nog regelmatig zitten gniffelen, er zit humor in het boek en eigenlijk is de dubbele chantage van een hoog kluchtig gehalte. Maar zodra het over oorlog gaat (in deel 1 natuurlijk kort) verdwijnt dit komische deel behoorlijk en wordt het een veel zwaarder boek. Ik ben er nog steeds niet uit of dit elkaar echt bijt of niet, maar helemaal natuurlijk vond ik die overgangen niet qua stijl.

Janine: Ik zou liever spreken van een tragikomedie. Vooral omdat de hoofdpersonen best eenzaam zijn. Humor is persoonlijk en in dit boek is het vaak zo uitvergroot dat het eerder tragisch is dan komisch.

Alegna: Misschien wat zwarte humor, maar voor mij hield die al snel op toen de hond mishandeld werd.

Anne.Broekhuis: Ik vind het zeker een komedie, ik vond het een erg grappig verhaal om te lezen. Maar er zit wel meer diepgang in dan alleen komedie, vind ik.

Gigi Leestgraag: Juist door de humor, de komedie blijft het verhaal luchtig. Ondanks de zware thema's. Het mooie van deze roman is dat je die op verschillende manieren kunt lezen: zeer luchtig, verluchtigd bij diepere lagen en met vooral accent op de zwaardere thema's en lagen. Knap gedaan eigenlijk.

Iwona: Ik ben helemaal mee eens met de ondertitel Een komedie. Een komedie als een kunst, een klassieke komedie, met overdreven personages, situaties en veel ironie.

Marly van Kessel: Een historische tragikomedie zou misschien nog iets treffender zijn. Dan had ik op voorhand geweten dat het boek me meer zou leren over de conflicten die op de Balkan waren geweest en dat er naast de humor ook een serieus onderwerp te verwachten zou zijn. Dit is iets wat ik op voorhand niet echt had verwacht. En dat is jammer, want het boek zou dan veel eerder mijn interesse getrokken hebben.

Heel fijn was ook dat ondanks de 24 vragen veel deelnemers zin hadden om nog een paar extra vragen te beantwoorden of te bedenken. En het was een bijzonder aangename verrassing dat bij de vraag naar de verhoopte Librisprijswinnaar zelfs even deelnemers uit andere leesclubs langskwamen.

Ik wil dan ook graag iedere deelnemer bedanken voor zijn of haar bijdragen. Het was een extra large leesclub in meerdere betekenissen, maar we hebben die samen tot een mooi einde gebracht!

Hilde H.: Driessen is inderdaad heel erg ironisch. Ik ga het boek eigenlijk steeds leuker vinden.

De eindmeet, inclusief recensie, werd gehaald door 37 deelnemers. Het gemiddelde aantal sterren bedraagt maar liefst 3,959. Een getal dat het meer dan verdient om te worden afgerond naar 4 sterren en dat mij laat concluderen dat de meeste deelnemers hebben genoten van De pelikaan! Ine

Jan Klink: Een simpel verhaal over knullige mensen. Twee sterren.

Ina den Bakker: Het boek is mooi geschreven en bevat mooie ironische observaties, maar de hoofdpersonen stonden te ver van mij af om er helemaal door gegrepen te worden. Drie sterren.

Elske Vahl: Ik geef het boek 3 sterren, ik heb het met veel plezier gelezen, maar het platte karakter van de vrouwelijke personages stoort me.

Eline Huls: 4 sterren. "De kracht van De Pelikaan zit niet in de dialogen, maar juist in datgene dat niet gezegd wordt. De sfeerbeschrijvingen zijn doordacht en zijn daarmee de sterke kant van deze roman."

Renate: De beeldende stijl van Driessen maakt dat je tijdens het lezen het idee hebt, dat je in dat dorpje ben waar het verhaal zich afspeelt, ook zie je het trammetje zo voor je. 4sterren

Simone: “Martin Michael Driessen laat in de Pelikaan een knap gecomponeerd verhaal zien hoe goede bedoelingen en kwade opzet soms hand in hand kunnen gaan.”

Hullemans: 4 sterren. De pelikaan. Een komedie. Maar wel een met een donkere ondertoon.

Angele Steentjes: 'Driessen is erg goed in het beschrijven van gevoelige portretten van veelal stugge mannen en hun onderlinge interactie.' De beschrijving van de vrouwen blijft iets achter en daarom heb ik gehouden bij vier sterren. Het is ook een origineel en goed verteld verhaal.

Peter de Wolff: Ik heb het boek 4 sterren gegeven. De Pelikaan kent geen helden, maar staat vol met simpele zielen die er het beste van proberen te maken, soms op positieve wijze maar vaker negatief.

Iwona: Martin Michael Driessen heeft een kort maar krachtig roman geschreven, waar hij ons door het leven van een paar mensen een onvermijdelijkheid van de burgeroorlog heeft laten zien'. Ik geef het boek 5 sterren.

Michelle: ***** 'De pelikaan leest als een modern sprookje.'