Een kolossaal boek

HET ACHTSTE LEVEN (voor Brilka)
door Nino Haratischwili

EEN KOLOSSAAL BOEK

In een lange Proloog wordt de lezer duidelijk gemaakt dat het verhaal verteld gaat worden door Nitsa Jasji, een Georgische schrijfster in haar dertiger jaren. Zij heeft, duidelijk teleurgesteld over haar leven tot dusver, haar vaderland verlaten en zich gevestigd in Berlijn. Zij vertelt de familiegeschiedenis van de Jasji's vanaf het begin van de 20ste eeuw tot het heden, het eerste decennium van de 21ste eeuw, in een soort lange brief, aan de dochter van haar zuster, de Brilka uit de titel, een 12jarig danseresje dat met haar dansgroep op tournee in Amsterdam verblijft.
Zelf heeft Nitsa haar verhalen verzameld door talloze gesprekken met haar overgrootmoeder Stasia.
Tijdens de Proloog blijkt Brilka haar groep verlaten te hebben om naar Wenen te reizen. Nitsa wordt door haar familie in Georgië gevraagd haar daar op te sporen en naar huis te brengen.
In het verloop van de Proloog worden allerlei vragen opgeroepen (waarom is Nitsa in Berlijn, waarom reist een jong meisje alleen stiekem naar Wenen?)zonder dat ze worden beantwoord. Dit maakt deze inleiding moeilijk te lezen, maar door het prachtige taalgebruik en de vloeiende schrijfstijl wordt je als lezer meegesleurd het verhaal in.

Wat volgt zijn zeven delen, elk met als titel de voornaam van een van de leden uit vijf generaties Jasji . Opvallend is dat slechts één van de zeven een man is. We lezen over de lotgevallen van deze familie, met hun partners en kinderen. Hun levens gaan niet over rozen, wat begrijpelijk is omdat zij leven in de voor Rusland (de Sovjet Unie) en dus ook voor Georgië turbulente 20ste eeuw. Dit verklaart ook waarom de vrouwen in dit boek vaak centraal staan. De mannen zijn op de een of andere manier betrokken bij het politieke en militaire gebeuren en veelal weg van huis. Het is te begrijpen dat de relaties voortdurend onder spanning staan en er ontstaan dan ook vaak heftige situaties die niet zelden een dramatische afloop hebben. De lezer voelt zich hier geleidelijk zo bij betrokken, dat hij/zij er bijna deel van lijkt uit te maken. De karakters van de hoofdpersonen worden zo prachtig beschreven, dat je met hen meeleeft en mee lijdt, ze bewondert en soms verafschuwt, want een deel van hun problemen veroorzaken ze ook zelf.
In het boek is , zoals de vertelster het zelf uitdrukt, elke persoon een draadje waarmee geleidelijk een kleurrijk tapijt geweven wordt.

Parallel aan de familiesage krijgen we een steeds beter inzicht in de politieke verhoudingen , de barbaarse toestanden en militaire verwikkelingen in de Sovjet Unie en daarna. In tegenstelling tot de schrijfstijl in de rest van het boek worden deze feiten op een zakelijke manier verteld, als in een geschiedenisboek. Dit zal voor menige lezer droge en niet altijd interessante kost zijn en zal soms zelfs ervaren worden als een hinderlijke onderbreking van het spannende verhaal. Want spannend is het boek, van het begin tot het eind.
Het heeft geen zin in het kader van deze bespreking nader in te gaan op de vele emotionele en soms hartverscheurende gebeurtenissen, want de indrukwekkende manier waarop Nino Haratischwili het heeft beschreven moet men als lezer zelf ervaren. Overigens worden de politieke passages in de loop van het boek steeds relevanter voor de Jasji's en daarom interessanter om te lezen. Na afloop blijk je je dan veel onvermoede achtergrondfeiten eigen gemaakt te hebben. Georgië is voor je gaan leven, zoals het voor de meesten van ons toch nooit gedaan zal hebben.
In het laatste deel van het boek komt het tot de ontmoeting tussen Nitsa, de vertelster en Brilka het onafhankelijke jonge nichtje. Het is een sluitstuk dat misschien wel het mooiste gedeelte van het boek oplevert. Het tapijt is geweven, hoewel de vertelster (en dus de schrijfster, want het is moeilijk om de twee te scheiden, zonder dat we het boek autobiografisch willen noemen ) nog wel een paar losse draadjes heeft laten bungelen.
Om toch een paar kleine minpuntjes te noemen : naast de voor sommigen wat saaie politieke fragmenten is er weinig ruimte voor luchtigheid of humor en vergen de heftigste scenes wel wat van het incasseringsvermogen van de lezer.

Zo heeft de schrijfster een monument opgericht voor haar vaderland en vooral voor de familie Jasji. in een kolossaal boek van meer dan 1200 bladzijden, dat je aan het eind met een zucht aan de kant legt, niet een zucht van verlichting, maar van spijt dat het uit is.
Het gebruik van het woord “kolossaal” in de titel van deze recensie slaat natuurlijk niet alleen op de omvang van het boek. Het woord betekent ook en vooral “ontzagwekkend” en dat is het in alle opzichten.
Deze bespreking heeft absoluut geen recht gedaan aan de rijkdom van de inhoud. Het advies is dus : Lees het!
Een onvergetelijk en KOLOSSAAL boek.