Filosofische pareltjes

(Deze recensie is gebaseerd op de Engelstalige versie van het boek.)

“Het enige probleem met de verhalen van Ted Chiang, is dat er niet meer van zijn,” is een quote die ik ooit las in een recensie over zijn werk. Deze Amerikaan heeft inderdaad maar een bescheiden aantal korte verhalen geschreven, maar vrijwel elk ervan heeft een grote prijs gekregen, of is ervoor genomineerd. Zijn eerste verhalen zijn gebundeld in Stories of Your Life and Others, en nu is er de collectie Exhalation. Er zijn weinig schrijvers van wie ik daadwerkelijk elk verhaal goed vind, maar Chiang is er een van. Nee, dat is niet waar. Niet al zijn verhalen zijn goed: vele zijn briljant.

Leven met een perfect geheugen door het opnemen van je ervaringen; papegaaien die zich afvragen waarom mensen signalen van buitenaardse wezens proberen op te vangen, terwijl ze niet eens naar dieren luisteren; een machine waarin je kunt praten met een versie van jezelf die andere levenskeuzen heeft gemaakt... De technologie in Changs verhalen is bescheiden in zijn eenvoud, maar heeft vaak een enorme invloed. Met diep menselijk inzicht onderzoekt hij hoe de technologie onze levens zou veranderen, ten goede of ten kwade. Hierbij aarzelt hij niet om filosofische vragen te stellen over vrije wil en wie wij zijn. Is een perfect geheugen een zegen omdat je altijd kunt terugvinden waar je sleutels liggen? Is het een vloek omdat je bij elke ruzie met je partner de neiging krijgt om aan te tonen dat je tóch gelijk had, in plaats van de zaak bij te leggen? Wat doet het met onze identiteit als onze menselijke neiging om een coherent en positief verhaal over onszelf te vertellen genadeloos onderuit wordt gehaald door audio- en videobewijs? Chiang pretendeert niet de antwoorden te hebben, maar in helder, onopgesmukt proza (hij is van beroep technisch schrijver) laat hij zijn hoofdpersonen worstelen met deze vragen. Daarmee vertelt hij niet alleen ontzettend goede verhalen, hij nodigt ons ook uit om zèlf te reflecteren op wat technologie voor ons betekent, en wat dat zegt over wie wij zijn en hoe we in de wereld staan.

Met dank aan de ‘¿baetter futures’ leesgroep.