Old Babes in the Wood – liefdevolle korte verhalen over oud worden en verlies

(Deze recensie is gebaseerd op de Engelstalige versie van het boek.)

Speculatieve fictie gaat vaak over jonge mensen. De hoofdpersoon, niet zelden een jonge, blanke man, trekt erop uit om avonturen te beleven en een plek voor zichzelf te veroveren in de wereld. Voor ouderen is weinig plaats: ouders sterven of worden vakkundig uit beeld gemoffeld, mentoren zijn wijs, weten hoe het leven werkt en zijn alleen cryptisch om de held aan het denken te zetten, niet vanwege beginnende Alzheimer. Tot het moment dat ook zij zich bereidwillig opofferen voor de goede zaak in een heroïsch gevecht tegen de slechterik.

Wie op zoek gaat naar dergelijke clichés in Old Babes in the Wood komt (gelukkig!) bedrogen uit. Deze bundel korte verhalen bestaat uit drie delen. Het eerste deel, Tig & Nell, gaat over gebeurtenissen uit het leven van een ouder maar nog vitaal echtpaar. Het tweede deel, My evil mother, bevat een aantal korte en meer speculatieve verhalen met verschillende hoofdpersonen omtrent het thema van oud worden en verliezen wat je dierbaar is. Het derde deel, Nell & Tig, keert terug naar het echtpaar van het begin: Tig is inmiddels overleden, Nell leeft dapper maar moeizaam verder.

Een bundel over oud worden en verliezen, dat klinkt niet erg vrolijk, en dat klopt ook. De verhalen zijn melancholiek, en de herinneringen die opgehaald worden aan vroeger zijn mooi, maar onderstrepen ook wie er niet meer is en wat er niet meer kan. Toch worden de verhalen nooit verstikkend of deprimerend, een of twee uitzonderingen daargelaten. Deels komt dat door de liefdevolle, tedere en soms absurde manier waarop Atwood over haar bejaarde helden schrijft. Ook beschikken karakters zoals Nell over de nodige relativering en zelfspot, zonder hun verdriet te verdrukken of ontkennen. Deels komt dat doordat de verhalen vooral een verkenning zijn van wat het betekent om oud te worden en dierbaren te verliezen, zonder daar direct een oordeel op te plakken. Atwood is ervaringsdeskundige – zelf 83 op het moment van schrijven en weduwe van haar in 2019 overleden echtgenoot Graeme Gibson, en haar eigen observaties en ervaringen verwerkt ze met scherp inzicht in haar fictie. Zo vond ik de observatie mooi dat, naarmate je ouder wordt, de tijd niet langer chronologisch loopt, maar gevouwen is, zodat het verleden deels aanwezig is of terugkomt in het heden. Of de observatie dat sommige mensen niet opeens sterven, maar langzaam verdwijnen als iemand die naar de horizon loopt, terwijl ze tegelijkertijd fysiek nog helemaal aanwezig zijn.

Ironisch genoeg maken de prachtige details en scherpe observaties over Tig en Nell / Nell en Tig dat voor mij de verhalen uit deel twee soms wat minder uit de verf komen qua details en emoties. Het zijn zeker geen slechte verhalen, maar delen een en drie leggen gewoon de lat erg hoog. En hoewel niet alle verhalen me evenveel aanspraken, zijn sommigen wel weer uniek, zoals My evil mother over een dochter wiens moeder aan hekserij doet, of The dead interview waarbij Atwood via een medium George Orwell postuum interviewt. Uiteindelijk schrijft Atwood openhartig over een thema waar iedereen vroeg of laat mee worstelt, maar waar niemand graag over spreekt – of schrijft, en dat maakt dat ik dit boek warm aanbeveel.

Met dank aan de ‘¿baetter futures’ leesgroep.