Persoonlijke inkijkjes

De president beweegt zich nietsvermoedend door de gangen van het Witte Huis en via een openstaande deur van één van de logeervertrekken ziet hij een blote, dikke, kale man uit bad komen. Het blijkt Churchill te zijn, die zich ook in het Witte Huis, van conventies niets aantrekt.

Aan dit soort anekdotes moet je denken als je het boek WISSELWACHTER gaat lezen, geschreven door GEERT MAK. Het is alweer zijn zestiende boek, waarin hij de geschiedenis van een specifieke periode centraat stelt. Dit keer de periode van 1933 tot 1945 in de V.S. , rondom de ons zeer bekende president Roosevelt en de bij ons geheel onbekende Harry Hopkins, die op de achtergrond een beslissende rol speelde in de jaren dat de Tweede Wereldoorlog woedde in Europa. Eigenlijk opmerkelijk dat Geert Mak vooral boeken heeft geschreven, waarin de geschiedenis centraal staat, terwijl hij helemaal geen historicus is maar van huis uit socioloog.

Mak weet ons een boek op te dienen, dat beslist niet gortdroog is maar juist uitblinkt door al die menselijke feiten die langskomen. We lijken daarom zelf wel door de gangen van het Witte Huis te lopen, terwijl we Churchill net uit bad zien komen. Mak vertelt ons hoe Hopkins een vertrouweling werd van Roosevelt, terwijl Hopkins geen politicus was en nooit minister is geweest. Hij was steengoed in onderhandelen en voelde aan hoe hij mensen moest benaderen. Hij was een man van uitersten. De schrijver weer hier weer het menselijke verhaal neer te zetten. We lezen dat Hopkins aardig wat drank kon wegwerken, van gokken hield en geld als water uitgaf. Tegelijkertijd kon hij uitstekend met mensen omgaan en daarom was hij goud waard tijdens onderhandelingen.

Het boek gaat niet alleen over de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog en de manier waarop de V.S. in deze oorlog terecht kwam. Het gaat ook om de levens van de belangrijkste spelers uit die tijd. Dan hebben we het vooral over Roosevelt, een briljant man die met zijn gezondheid veel te stellen had, omdat hij niet meer kon lopen vanwege polio. Het gaat ook over zijn huwelijk met Eleanor. Een opmerkelijke vrouw, die niet achterover leunde in de Witte Huisperiode maar opkwam voor mensen die veel te verduren hadden. Dan hebben we het niet alleen over arme mensen maar ook over mensen die vanwege hun kleur werden buitengesloten. Het huwelijk van Roosevelt en zijn vrouw wordt ook belicht en datzelfde zien we gebeuren bij Hopkins. Hij trouwde drie maal en al die huwelijken worden beschreven door Geert Mak. We dringen door die toevoeging van die persoonlijke verhalen binnen in de levens van de hoofdpersonen. We zitten zo’n beetje bij ze aan tafel,

Natuurlijk komen ook de onderhandelingen, die al tijdens de Tweede Wereldoorlog tussen Roosevelt, Churchill en Stalin waren opgestart, uitgebreid ter sprake. We zien hoe Stalin uiteindelijk het meeste uit die onderhandelingen wist te slepen. Dat kwam ook omdat de Russen keihard hebben meegevochten tegen Duitsland. Mak weet heel duidelijk te maken hoe Hopkins bij alle belangrijke onderhandelingen onmisbaar bleek, hoe goed hij alles aanvoelde en hoe hij mensen tot elkaar kon brengen. Hij was een echte wisselwachter, die alles zo kon voorbereiden dat moeilijkheden uit de weg werden geruimd en de ‘reis’ eenvoudig kon worden voortgezet.

Het blijft leuk om de menselijke trekjes van al de hoofdpersonen belicht te zien. Niet alleen van de excentrieke Churchill maar ook van Roosevelt die er zo zijn vertrouwelingen en relaties op nahield en vooral van Hopkins, die soms los ging en met zijn gezondheid veel te stellen kreeg.

Dit prachtige verhaal, dat smakelijk is om te lezen vanwege al die inkijkjes, die Mak geweldig weet te beschrijven, geeft ook inzicht in de manier waarop de wereldleiders naar de oorlog keken en hoe ze een nieuwe wereldorde tot stand wilden brengen. Ieder vanuit een eigen invalshoek. Om die invalshoeken tot elkaar te brengen, was zeker een wisselwachter als Harry Hopkins van het grootste belang.