Lezersrecensie
Leven in het licht van de eindigheid
Het lezen van dit boek heeft mij nieuwe kennis en inzicht in onze huidige tijd verschaft. Tim Fransen zegt hier het volgende over: "Het vooruitgangsgeloof is een misvatting gebleken. We gaan turbulente decennia tegemoet. Wat biedt troost en hoe kunnen we het best handelen als crisis op crisis volgt?
De oorzaken van de vooruitgang die de mens in de afgelopen eeuwen heeft geboekt zijn nauw verweven met de wankele situatie waarin we ons vandaag begeven. We hebben te maken hebben met historisch unieke omstandigheden. Het huidige Calamiteitperk is een tijd waarin crises – rampen, calamiteiten – elkaar in rap tempo opvolgen. In de afgelopen eeuw heeft de mens krachten ontketend die we voorlopig niet weten te beheersen en waarvoor we ook niet de instituties hebben om ons daartegen te beschermen.
Vele filosofen hebben zich erover verwonderd dat de meeste mensen lijken te leven in het rotsvaste vertrouwen in Vooruitgang, het geloof dat alles alleen maar beter kan worden. Het lijkt op een miskenning van de fragiliteit van ons bestaan. Terwijl die fragiliteit niet alleen een gebrek is, maar ook een grondvoorwaarde van een betekenisvol bestaan, een reden om tot zinvol handelen te komen.
Wat gebeurt er met een (seculiere) samenleving wanneer zij het idee van vooruitgang nog moeilijk kan volhouden? Vervalt zij tot een collectieve wanhoop? Of erger nog, in een cynische ieder-voor-zich-mentaliteit die de boel nog wat verder bespoedigt?
Altijd al leven we, bewust of onbewust, vanuit de overtuiging dat er in de tussentijd iets te redden valt. Dat er, tot het noodlot ons uiteindelijk opwacht, iets de moeite waard is om voor te leven. Onze eindigheid is geen reden om een vreugdeloos bestaan te leven, noch een reden om cynisch te worden.
Omdat onze tijd eindig is, staat er bij al onze keuzes iets op het spel. En ook de dingen waarom ik geef, en de verantwoordelijkheden die ik op me neem, zijn alleen te begrijpen in het licht van de eindigheid ervan.
Het is door onze kwetsbaarheid, onze eindigheid dat we op elkaar zijn aangewezen, voor zorg, voor troost; en het is ook precies hierdoor dat morele waarden er überhaupt toe doen, moed, wijsheid, solidariteit. Dat is een vorm van hoop die ons – ongeacht de afloop van dit alles – nooit kan worden afgenomen: de mogelijkheid om te kunnen blijven kiezen tussen goed en slecht. (Bron: Tim Fransen – Leven in het licht van de eindigheid, januari 2023)
De oorzaken van de vooruitgang die de mens in de afgelopen eeuwen heeft geboekt zijn nauw verweven met de wankele situatie waarin we ons vandaag begeven. We hebben te maken hebben met historisch unieke omstandigheden. Het huidige Calamiteitperk is een tijd waarin crises – rampen, calamiteiten – elkaar in rap tempo opvolgen. In de afgelopen eeuw heeft de mens krachten ontketend die we voorlopig niet weten te beheersen en waarvoor we ook niet de instituties hebben om ons daartegen te beschermen.
Vele filosofen hebben zich erover verwonderd dat de meeste mensen lijken te leven in het rotsvaste vertrouwen in Vooruitgang, het geloof dat alles alleen maar beter kan worden. Het lijkt op een miskenning van de fragiliteit van ons bestaan. Terwijl die fragiliteit niet alleen een gebrek is, maar ook een grondvoorwaarde van een betekenisvol bestaan, een reden om tot zinvol handelen te komen.
Wat gebeurt er met een (seculiere) samenleving wanneer zij het idee van vooruitgang nog moeilijk kan volhouden? Vervalt zij tot een collectieve wanhoop? Of erger nog, in een cynische ieder-voor-zich-mentaliteit die de boel nog wat verder bespoedigt?
Altijd al leven we, bewust of onbewust, vanuit de overtuiging dat er in de tussentijd iets te redden valt. Dat er, tot het noodlot ons uiteindelijk opwacht, iets de moeite waard is om voor te leven. Onze eindigheid is geen reden om een vreugdeloos bestaan te leven, noch een reden om cynisch te worden.
Omdat onze tijd eindig is, staat er bij al onze keuzes iets op het spel. En ook de dingen waarom ik geef, en de verantwoordelijkheden die ik op me neem, zijn alleen te begrijpen in het licht van de eindigheid ervan.
Het is door onze kwetsbaarheid, onze eindigheid dat we op elkaar zijn aangewezen, voor zorg, voor troost; en het is ook precies hierdoor dat morele waarden er überhaupt toe doen, moed, wijsheid, solidariteit. Dat is een vorm van hoop die ons – ongeacht de afloop van dit alles – nooit kan worden afgenomen: de mogelijkheid om te kunnen blijven kiezen tussen goed en slecht. (Bron: Tim Fransen – Leven in het licht van de eindigheid, januari 2023)
2
Reageer op deze recensie
