De Sovjetunie was altijd al corrupt en hecht geen waarde aan een mensenleven

Eigenlijk is er niets nieuws onder de zon als je de tweede roman van Frank Nellen leest: een mens is in de Sovjetunie weinig roebels waard, net als in het land van Poetin nu. Het zinloos opofferen van mensen in een oorlog is vergelijkbaar met het in de steek laten van de Oekraïense bevolking in 1986, toen de hemel boven Tsjernobyl in brand stond. De lokale bevolking in de stralingszone werd een paar dagen daarna geëvacueerd , omdat er een 'natuurramp' had plaatsgevonden, vertelde de overheid. Geen woord natuurlijk over een kernramp.
Een van de personages (en hero) Pavel meldt zich kort daarop aan bij de reservisten die in de stralingszone bij Tsjernobyl vrijwel onbeschermd en onvoldoende toegerust taken kregen. Ja, en flessen wodka op rantsoen om de ellende te doorstaan. Opdracht: alle dieren die je tegenkomt doden en metersdiep begraven..
Pavel heeft zijn jeugdvriend Igor bij zich en die weigert in eerste instantie om dieren te doden, maar later doet hij mee in een massaslachting bij op te ruimen veestallen. Hij krijgt gewetensnood en maakt een einde aan zijn leven. Dat zet Pavel aan het denken en aan werk: hij houdt drie jaar later een toespraak op de universiteit van Kiev over de macht en de corruptie van de Sovjetleiders. Hij beschadigt letterlijk en figuurlijk het beeld van Lenin. De KGB houdt hem in de gaten, maar Pavel blijft verhalen van burgers publiceren en voorlezen op de radio, vooral over het misbruik van de macht. Zo komt zijn jeugdvriend Dani (geen hero maar zero) hem in 1994 op het spoor. Die gaat terug naar zijn geboortedorp om Pavel te vinden. Dat lukt en Pavel zorgt nog voor 'één heldendaad.
Frank Nellen is een geboren verteller. Geen poespas, geen verteltrucs, geen onnodig moeilijke woorden , maar een spannend en een ogen openend verhaal. Hij heeft zich goed gedocumenteerd. We zien als lezer het verhaal door de ogen van ik-verteller Dani. Eén van de weinig heldhaftige burgers die maar het liefst onzichtbaar bleven voor de machthebbers.


Een heerlijk deel van het boek gaat over een waardeloze lampenfabriek die waardeloze lampen fabriceert onder waardeloze arbeiders en een waardeloze (en altijd afwezige) directeur. Die laatste wordt (als vriend van de machthebbers) beloond met een hoge onderscheiding en de enige arbeider in de lampenfabriek die iets uitvoert , Igor, krijgt een armzalige medaille.

Dit boek moet je echt gaan lezen, als je van een goed opgebouwd verhaal houdt.
Een verklarende woorden-en personenlijst achterin het boek voelt de gaten in je kennis aan.
Nellen dingt vast en zeker mee met de Libris Literatuurprijs 2024.