Leuk verhaal - als je dat wilt, kun je nadenken over machteloosheid en slachtofferschap

Twee aliens onderzoeken vanaf de Twaalfde maan van Saturnus de aarde. Ze blijken een rol blijken te hebben gespeeld in de oude geschiedenis en ze willen de huidige stand van de aardse ontwikkeling beschrijven om te zien of die zich kan aansluiten bij een galactische federatie. Ze doen dat door twee vrouwen te ontvoeren en te onderzoeken.

Het is goed leesbaar boek met een paar boeiende thema's. Het leest makkelijk, het taalgebruik is toegankelijk, de opbouw is helder. De schrijver vertelt vlot en ontspannen.

De SF in dit boek is 'ScienceFiction-light'. De aliens hebben geavanceerde technologie, er is een rol voor mogelijkheden van menselijke hersenen, op de achtergrond is er een interstellaire samenleving, er is een ruimtereis. Maar het boek is niet in 'science' geïnteresseerd: natuurwetten zijn geen punt van aandacht, de alien-technologie is niet logisch coherent, aliens zijn niet vreemd maar fysiek en psychologisch vrijwel menselijk, hersenfrequenties en Däniken en astrologie zijn feiten.

Waarin is het boek dan wel geïnteresseerd? De aliens willen weten hoe de aardse maatschappij zich heeft ontwikkeld sinds de Oudheid en hoe die nu functioneert. Ze ontvoeren en onderzoeken twee Nederlandse vrouwen, lezen hun herinneringen en bekijken hun leven. Er is aandacht voor veel onderwerpen: de positie van de vrouw, rolpatronen en maatschappelijke verwachtingen, de rol van godsdienst, klimaatproblematiek. Ook sociale omstandigheden komen lang: de rol van opvoeders, je gewaardeerd voelen en wederzijds respect, werk en werkgevers en werkeloosheid, eenzaamheid en vriendschappen, verwachtingen en eigen keuzes.

De schrijver zelf noemt de roman op haar site autobiografisch. Het is zeker voorstelbaar dat beschreven situaties uit haar eigen ervaringen komen. De situaties zijn realistisch en herkenbaar beschreven, ik kan me voorstellen dat de schrijver zelf geleerde lessen door de hoofdpersonen laat meemaken. Het geeft het boek iets pedagogisch, af en toe worden overwegingen en te leren lessen in italics afgedrukt.

Er is duidelijk aandacht voor de positie van de vrouw en de manier waarop in de huidige maatschappij ongelijkheid in stand blijft. Ik lees er ook machteloosheid in, het gevoel dat je geleefd wordt, dat je geen invloed hebt op wat er gebeurt. Bij de beschrijvingen kreeg ik het gevoel van slachtofferschap: er zijn allerlei daders, de hoofdpersonen zijn de (onmachtige? willoze? rechteloze?) objecten die door externe krachten gestuurd worden.

De ontwikkelingen zijn recht-voor-de-raap, dilemma's blijven buiten beeld. Bijvoorbeeld dat eigen-keuzes-maken slecht combineert met het determinisme van astrologie. Of dat de hoofdpersonen regelmatig denken dat anderen hen wel vreemde mensen zullen vinden, en ondertussen zelf andere mensen als vreemd omschrijven – hebben ze dat zelf in de gaten? Of de simplistische relatie die wordt gelegd tussen godsdienst en patriarchaat – volgens mij gaat het historische verhaal daarover dieper. Of dat aliens hechten aan moreel goede onderlinge verhoudingen, maar zelf mensen ontvoeren en door morfs vervangen en hun hersenen uitlezen.

Het boek behandelt machteloosheid, slachtofferschap en worsteling daarmee niet expliciet - het boek is duidelijk vertellend en niet overwegend. De lezer mag er zelf mee aan het werk. Ik vond het fijn dat aan het eind de hoofdpersonen de regie in eigen hand nemen.

Al met al: ik vond het een leuk, toegankelijk en goed leesbaar boek. Het verhaal dat wordt verteld verkent machteloosheid, slachtofferschap en de mens die daarmee worstelt – maar voor mij net iets te oppervlakkig.