Experimentele literatuur, gefragmenteerde inhoud: een puzzel.

Er zijn een paar dingen die je gewoonlijk bij een boek verwacht: één of meer hoofdpersonen, een verhaal, hulp bij het vormen van een beeld van de context waarin het boek speelt (iets over verleden, iets aan achtergrondinformatie). Dat ontbreekt allemaal in dit boek. Spannend!

De tekst bestaat voor 90% uit schriftelijke weergave van korte interviewtjes met bemanningsleden. Er is geen enkele informatie over de geïnterviewden of de interviewers dan de kleine beetjes die bekend worden in de korte stukjes. Interviews die bovendien veelal poëtisch vaag zijn met niet meer dan suggesties over de omgeving, het ruimteschip, de opdracht, de problemen die er spelen, de geschiedenis, de huidige gebeurtenissen.
De opzet zet je aan het denken - ik had de neiging om de interviewtjes te benaderen als een legpuzzel waarbij je permanent nieuwe stukjes krijgt toegeschoven en je zoekt naar waar het past. Welke zin bevat informatie, welke informatie is relevant? Omdat je niet weet waar het verhaal heen gaat, kun je die keuzes onmogelijk maken - het is vervreemdend, de informatie is gefragmenteerd. Ook achteraf is niet elke tekst betekenisvol (tja, dat klopt natuurlijk met onze werkelijkheid), niet elk stukje moet per se ergens passen, niet alles past. Die opzet is natuurlijk opzettelijk: het is is tenslotte experimentele literatuur die moet passen bij ons moderne levensgevoel en de moderne filosofie.

De laatste paar pagina's geven een kader om wat een meer samenbindend beeld te vormen. Er is nog steeds geen poging om volledig te zijn - het narratief moet de lezer in zijn hoofd vormen en zo nodig aanvullen. De vervreemding is een belangrijk doel van de schrijver, net als de verbrokkeling, het zoeken, het zinloze en het doelloze, de afwezigheid van dragende of leidende karakters. De inhoud past bij de vorm.

Ik heb me - voordat ik een conclusie zou gaan trekken - afgevraagd: zitten er in dit boek misschien meer thema's dan alleen het taalexperiment?
- Is misschien de verhouding tussen een levend wezen (menselijk of mensachtig) en zijn geschiedenis / geheugen een thema? Het wordt in ieder geval niet voldoende uitgewerkt om me te prikkelen tot nadenken hierover.
- Is misschien is de (toekomstige) verhouding tussen mensen en op technologie gebaseerde levensvormen een thema? Als dat al zo bedoeld is, dan komt het voor mij niet uit de verf. Voor nadenken is de beschrijving te mistig - een schrijver mag zich best beperken tot het adresseren van een vraagstelling en hoeft geen richting voor antwoorden te geven, maar hier komt geen herkenbare vraagstelling en daardoor wordt het denken erover niet urgent genoeg.
- Is mogelijk een thema van het boek dat op de planeet gevonden voorwerpen met hun totale vreemdheid invloed hebben op menszijn, op het zelfbeeld van mensen? Of is er een morele vraag naar terraforming op zo'n planeet? Volgens mij ben ik met inlegkunde bezig als ik zou opperen dat de schrijver dit inbrengt.

Dit boek zet je aan het nadenken. Dat vind ik zeer positief. Dat nadenken is gericht op een reconstructie van wat er aan de hand is in het verhaal - een intellectuele puzzel over het verhaal zelf. Het taalexperiment is boeiend en uitdagend. Dat waardeer ik.
Als sf-roman was het voor mij niet prikkelend in inhoudelijke thema's die in het boek (zouden kunnen) spelen. Die mogelijkheid was er wel geweest. Ik acht de schrijver te hoog om te suggereren dat ze dat heeft laten liggen, nee, het is een bewuste keuze geweest.. Voor mij is in het totaal de invloed van het taalexperiment te groot geworden, de inhoudelijke uitdaging te klein.

Het boek is heel goed te lezen, het taalgebruik is prettig, poëtisch en inspirerend. Het boek is mooi uitgevoerd en ligt lekker in de hand.