Geweldige non-fictie thriller over de interpretatie van de kwantumtheorie

Rond 1900 brak de nieuwe natuurkunde door met de relativiteitstheorie van Einstein en kwantummechanica. Na inleidende verkenningen, wiskundige onderbouwingen en fysische theorievorming werd vanaf ongeveer 1927 de discussie gevoerd over de interpretatie, onder andere tijdens de historische conferenties van Solvay.

Het was duidelijk wat er gevonden was: het gedrag van de werkelijkheid op het allerkleinste niveau. De wiskunde was duidelijk en correct, de natuurkundige formules stonden, konden redelijk worden gebruikt en de discussie daarover werd steeds kleiner. In veel experimenten werden de resultaten getoetst, en ja: die klopten. Maar de vraag wat al die ontdekkingen eigenlijk betekenden, ah, dat was een heel ander chapiter. De interpretatie van de kwantummechanica: dat was het grote discussiepunt tussen Einstein en Bohr. Het was een botsing over de kenbaarheid van de werkelijkheid. De strijd tussen de gedetermineerde realiteit en de statistische. De keuze tussen een niet-dobbelende-god en een kat in een afgesloten doos. De discussie was de bron voor uitgebreide theorievorming, prachtige gedachtenexperimenten, extreme conclusies. Met overtuiging en felheid gebracht, van beide kanten. En als aan beide kanten van het slagveld de grootste grootste geesten van de 20-eeuwse natuurkunde met felheid hun visie naar voren brengen, dan moet het wel spetteren.
Is de 'Kopenhaagse interpretatie´ de grote overwinnaar? Misschien wel, misschien niet, misschien een beetje. Het is non-fictie, maar het is spannend !

Manjit Kumat (natuurkundige, filosoof, uitgever) heeft een geweldig boek geschreven. Hij legt de fysische theorieën met hun achtergronden uit en hij doet dat vaardig, zodat de argumenten in de discussie begrijpelijk worden – het zijn de wapens in de strijd. Hij behandelt de hoofdpersonen Einstein en Bohr met hun geschiedenis en vorming, maar ook veel van de andere betrokkenen en hun posities en onderlinge relaties – zij zijn de generaals en hun voetvolk. Hij bespreekt de gebeurtenissen, de conferenties, de ontmoetingen en de publicaties - het slagveld. Het leest als een spannend boek.

Ondertussen is de thematiek zo actueel als maar mogelijk is. De hele speculatieve discussie (of is het al meer dan speculatief en is toetsing mogelijk? Ook dat is spannend...) rond multiversum, alternatieve werkelijkheden, parallelle universa vindt zijn basis in het dilemma waarover Einstein en Bohr al botsten. De start van het nu bijna honderdjarige (!) traject dat tot hier heeft gebracht is een boeiend verhaal.

Voor het boek is natuurkundige voorkennis niet noodzakelijk. De schrijver heeft af en toe een kleine uitweiding over wiskundige achtergronden en een beetje natuurkunde – die zijn over te slaan zonder dat de essentie van het verhaal verloren gaat.

Advies: lezen !