Dionysische moorden in een esthetisch (tweed)jasje

Wanneer John ‘Richard’ Papen in de jaren tachtig wordt toegelaten tot Hampden College is hij gelijk onder de indruk van het select groepje studenten Oudgrieks van de charismatische docent Julian Morrow. Richard is opgegroeid in Plano, Californië en van eenvoudige komaf – de toelating tot het elitaire Hampden College, dat hij door ‘een speling van het lot’ ontdekte, omschrijft hij als een ‘loopgravenoorlog vol patstellingen’. Hoewel hij aanvankelijk van plan was geneeskunde te studeren, heeft hij er alles voor over om ook bij dit groepje ‘uitverkorenen’ te horen. Na enkele pogingen lukt dit hem en wordt hij gestaag opgenomen in het eliteclubje dat bestaat uit Edmund ‘Bunny’, Francis, Henry en tweeling Charles en Camilla. De verborgen geschiedenis van Donna Tartt wordt verteld vanuit Richard die zich al vroeg in de roman ontpopt als onbetrouwbare verteller: ‘Dit is de enige geschiedenis die ik ooit zal kunnen vertellen.’ Hij is een observator die zich ophoudt aan de zijlijn van een van de twee gruwelijke moorden die worden gepleegd onder invloed van een dionysische roes.

Tartt neemt een risico door in de proloog al weg te geven wie er wordt vermoord. Het neemt in één klap alle spanning weg, maar niet voor lang. Richard waant zich op Hampden College in een academisch vacuüm vol intriges. De levendige campus is een plek waar niets lang onopgemerkt blijft. De last die Richard met zich meedraagt door een vertrouweling en later een stille getuige te zijn van twee brute moorden maken hem in zekere zin medeplichtig. Terwijl het academische jaar vordert, wordt het voor Richard steeds moeilijker om het geheim dat hij bij zich draagt verborgen te houden. Ook voor de anderen is de last voelbaar – ze kampen met paniekaanvallen, middelenmisbruik, woedeaanvallen en schuldgevoelens. Door de gebeurtenissen enkel te kleuren vanuit Richards onvaste visie, creëert Tartt alsnog een lading spanning in haar verhaal. Gesteund door een vlotte, gedetailleerde schrijfstijl duikt De verborgen geschiedenis diep in de psyche van Richard die vanwege het arbeidersmilieu waarin hij is opgegroeid aanvankelijk opkijkt naar zijn welgestelde studiegenoten – ondanks de daden die zij, al dan niet onder invloed, hebben gepleegd.

De verborgen geschiedenis is het debuut van Tartt en werd gepubliceerd in 1992. De spanning rondom de (nasleep van de) moorden wordt afgewisseld met intellectuele, filosofische gesprekken vol Franse woordjes en leuzen uit de Klassieke Talen en de stress die komt kijken bij het afsluiten van semesters – een combinatie die maakt dat deze roman ten grondslag ligt aan het dark academia genre. Tartt weet de (mannelijke) personages meesterlijk te beschrijven en als lezer vraag je je meermaals af: Wat is echt gebeurd en wat niet? Als blijkt dat Richard jaren later, wanneer hij het nodige mee heeft gemaakt, in zijn herinneringen terugkeert naar zijn woelige studententijd, blijft het door je hoofd spoken in hoeverre Richard de ontboezemingen in zijn voordeel heeft gedaan. Wil hij, nadat hij zijn eigen jeugd zorgvuldig heeft gereconstrueerd, de elite met hun egoïstische drijfveren en ogenschijnlijk idyllische levens wreken? Thema’s als mentaal welzijn, homoseksualiteit en racisme gaat Tartt niet uit de weg, maar brengen extra lagen aan die een gevoel van ongemak oproepen. Ongemak dat Richard eveneens voelt in de buurt van vrouwelijke personages die – en dit stoort wel – aanzienlijk minder psychologische diepgang krijgen en voornamelijk worden neergezet als snobistisch (Camilla) en bemoeizuchtig (Judy). De verborgen geschiedenis is een boek over obsessie, wroeging en kwijtschelding, gestoken in een esthetisch (tweed)jasje met een knapperend haardvuur, knisperende schrijfpapieren vol inktvlekken, sterkedrank en onstuimig weer op de achtergrond. Een verhaal dat je na laat denken over de verborgen lagen die mensen (hoe nabij ook) in zich kunnen dragen.

Deze recensie verscheen eerst op www.elineschrijfthier.nl