Sprookje zoekt naar de vleugels van de eigen stille kracht

Na Lampje keert Annet Schaap in Krekel terug naar het pittoreske havenstadje waar Meneer en Mevrouw Rozenhout een kruidenierswinkeltje runnen, juffrouw Amalia zich over iedereen ontfermt (maar wie ontfermt zich over haar?) en de Witte Kliffen het liefst omzeild worden. Dit laatste geldt niet voor Eliza. Samen met haar enige overgebleven broertje Krekel is zij juist op zoek naar een schipper die bereid is om broer en zus over de woeste zee naar de rotsformatie te brengen. Eliza wil uitzoeken waar haar vijf verdwenen broers naartoe zijn gegaan. Zijn ze echt verdronken op zee, zoals haar stiefmoeder Duifje beweert? Met verse, nog brandende tatoeages van de namen van haar broers op haar bovenbeen en gehuld in jongenskleren spreekt het meisje zichzelf moed in: ‘Ze moet anders praten. Harder en bozer. Niet glimlachen of vriendelijk knikken, gewoon de boel opeisen.’ Maar Eliza’s geld is op, Krekel wordt banger en er is geen schipper te vinden die koers wil zetten naar de Witte Kliffen (en al helemaal niet met een meisje!). Als broer en zus op stelen worden betrapt, keren ze onder toezicht van de plaatselijke sheriff terug naar het Grijze Huis van hun vader en lijkt alle hoop verloren.

Schaap liet zich in haar eigen werk meermaals inspireren door sprookjes. Zo bevatte Lampje sporen van Hans Christian Andersens De kleine zeemeermin en is verhalenbundel De meisjes een (eigentijdse) bewerking van enkele bekende sprookjes van de Gebroeders Grimm en Charles Perault. De wilde zwanen van Andersen vormde de inspiratie voor Krekel, een verhaal dat opnieuw leest als een sprookje – inclusief (iconische) boze stiefmoeder, een magisch avontuur (op zee) en een raadselachtige betovering (met vleugels). Hoewel Krekel zich in dezelfde wereld afspeelt als Lampje is het boek geen vervolg en prima los te lezen. Een vader die zich in een benarde positie bevindt, kinderen die de regie over hun leven pakken en personages die worstelen met anders-zijn – het zijn onderwerpen die terugkeren in Krekel. De nadruk legt Schaap daarnaast vooral op het meisje-zijn (‘Wat kan een meisje nou doen? Heel erg weinig’). Om in het mannenhuishouden mee te draaien meet ze zich met haar broers: ‘Ze schraapt haar spuug bij elkaar en tuft op de keien. Een klein spatje is het maar. Dat moet veel groter en kloddiger, zoals haar broers dat konden.’ Maar hoe oneindig de privileges van mannen ook lijken te zijn, liefde, ontkenning en magie maken er korte metten mee. Gaandeweg doorbreekt Eliza stilzwijgend ingesleten patronen en vindt de stotterende Krekel de moed om zijn stem te laten gelden.

Krekel begint midden in het verhaal en dat geeft de lezer het gevoel dat er al veel is gebeurd. Door middel van uitgebreide flashbacks diept Schaap de achtergronden van de personages uit. De dood van Eliza’s en Krekels moeder en hoe dit hun jeugd tekende, de permanente staat van rouw waar hun vader in verkeerde, de steeds rebelser wordende broers en de getraumatiseerde Duifje die zomaar hun leven binnenvloog. Ze werpen een licht op de situatie waarin Eliza en Krekel zich bevinden: onderschat, ontkent, radeloos en moederziel alleen. In deze lijvige jeugdroman (met treffende illustraties van Schaap) zitten scenes die net wat te lang worden uitgesponnen waardoor de stukken kabbelend lezen. Toch blijf je doorlezen en duiken mooie zinnen op alsof het glimmende piratenschatten of verleidelijke zeemeerminnenstaarten zijn. De groei van de personages vindt plaats in de details. Een blikwisseling tussen Juffrouw Amalia en schipper Berg. Eliza die haar fysieke pijn verbijt. Een glimp van een vleugel. En Krekel die, zoals zijn naam wellicht al doet vermoeden, steeds luider van zich laat horen. Dit bij vlagen duistere sprookje (voor gevorderde en wat oudere lezers) mengt een klassieke vibe met hedendaagse thema’s en leert dat anders-zijn niet betekent dat je niet dapper bent – ook al is er niemand die in je gelooft.

Deze recensie verscheen eerst op www.elineschrijfthier.nl