Mooi thema verpakt in humor

Peter Hammarbäck (1983) is een Zweedse journalist en schrijver. Hij was hoofdredacteur van verschillende tijdschriften en heeft freelancewerk in Oost-Afrika gedaan. Fatsoenlijke mensen stelen olifanten, het Hebban Boek van de Maand van mei 2024, is zijn romandebuut. De Nederlandse vertaling was in handen van Edith Sybesma.

De schrijver neemt ons mee naar Stockholm, meer bepaald naar de dierentuin. Adam is er dierenverzorger, maar mist het sterke karakter om tegen de plannen van directeur Camilla in te gaan. Zij wil immers alleen nog ‘spannende’ dieren in haar zoo, met andere woorden dieren die bezoekers aantrekken. En dus heeft ze het plan opgevat om olifanten, leeuwen en gorilla’s uit een failliet circus binnen te halen. Samen met Natalie van het circus begint Adam zich af te vragen of er geen andere mogelijkheden zijn, want dieren moeten vrij zijn, toch? Wat volgt is een bizarre onderneming die het duo tot in Kenia zal brengen.

Het verhaal blijft lang hangen bij de steeds verslechterende situatie van de dieren in de zoo. Wie – op basis van de tekst op de achterflap – vooral benieuwd is naar het absurde plan van Adam en Natalie blijft even op zijn honger zitten. Erg is dat niet, want op die manier leer je de verschillende personages goed kennen. Adam heeft het hart op de goede plek, maar is niet doortastend genoeg om te gaan voor dat wat hij echt wil. Ingaan tegen zijn baas Camilla, commercieel ingesteld maar minder goed met dieren, valt hem zwaar. Het is pas wanneer hij de dominante Natalie leert kennen en een serieus boontje voor haar krijgt dat hij zijn moed bij elkaar raapt en meegaat in haar dromen.

Hammarbäck schrijft eenvoudig en maakt de zaken niet ingewikkelder dan nodig. En dat is goed, zo gaat alle aandacht naar het verhaal zelf, dat vol absurde, onlogische en onrealistische situaties, handelingen en gebeurtenissen zit. Kun je dat niet hebben, loop je bijvoorbeeld met een grote boog om het werk van Jonas Jonasson heen, dan kun je dit boek beter links laten liggen. Toch is het niet allemaal ‘onzin’, de auteur heeft er wel degelijk aan gedacht een fijne en mooi verpakte boodschap te brengen. Hij laat mensen nadenken: In hoeverre moet/wil een dier vrij zijn? Hoe kun je dierentuinen anno 2024 het beste vorm geven? Daarnaast is er bijna vanzelfsprekend aandacht voor de liefde tussen mens en dier, ook wanneer dat dier niet de gewone kat of hond bij je thuis is.

Fatsoenlijke mensen stelen olifanten is een bijzondere roman. Vlot geschreven, vol humor en onrealistische toestanden, met een mooi thema dat uiteindelijk de boventoon voert. Peter Hammarbäck heeft een geslaagd debuut afgeleverd.