Ietwat vreemd, maar toch geslaagd

Oddný is bijna veertig, net gescheiden en opnieuw verliefd geworden. Vooraleer ze zich met haar nieuwe liefde wil settelen gaat ze op zoek naar de antwoorden op een paar levensvragen. Ze trekt daarvoor het IJslandse binnenland door en geeft ons door middel van dagboekverslagen een inblik in haar leven.

Het boek confronteert de lezer aanvankelijk met chaos, het verhaal is bijzonder warrig. Beetje bij beetje wordt echter duidelijk waar Oddný naar op zoek is. Ze probeert te ontdekken hoe haar voorouders leefden, in welk soort huizen ze woonden en hoe ze erin slaagden om in harmonie met de natuur te leven. Ze wil ontdekken hoe je liefdevol met anderen kunt omgaan wanneer je tegelijkertijd nood aan persoonlijke ruimte hebt. Ze denkt na over vriendschap en liefde, is op zoek naar haar plekje in het grote geheel. 

Het is geen geheim, de Oddný uit het verhaal is Oddný Eir Ævarsdóttir (1972), zoals de auteur voluit heet. Ze schrijft romans, poëzie en essays en werkt daarnaast als kunstdocente, galeriehoudster en milieuactiviste. Van haar drie autobiografische novelles is Land van liefde en ruïnes de bekendste. Het boek won in 2012 de Icelandic Women’s Literature Prize en in 2014 de EU-Literatuurprijs. Samen met haar broer richtte de schrijfster in IJsland uitgeverij Apaflasa op.

Land van liefde en ruïnes is geen chronologisch verslag van een tocht door IJsland, verre van zelfs. Af en toe bevinden we ons, samen met Oddný, heel duidelijk in het heden en leren we haar nieuwe vriend Vogel (ornitholoog) en haar broer Uil (archeoloog) kennen. Andere stukken spelen zich duidelijk in het verleden af, zodat we (toch een beetje) ontdekken hoe Oddný opgroeide. Er zijn uitstapjes naar Frankrijk en Groot-Brittannië, herinneringen waarvan niet altijd duidelijk is hoe ze in het verhaal passen of wat hun relevantie ervoor is. Tussen dat alles door zijn vreemde stukken tekst te lezen die de filosofische kant opgaan en ook de vele dromen van Oddný komen aan bod. Ze zorgen ervoor dat je nooit echt grip krijgt op het verhaal. Toch is het bij momenten genieten, een groot deel van het boek is bijzonder fijn om te lezen, de zinnen komen moeiteloos binnen.

Land van liefde en ruïnes is meer dan een persoonlijk dagboekverslag; er is niet alleen de geschiedenis van de familie en van het land, je komt ook wat te weten over de economische en sociaalpolitieke situatie van IJsland, over archeologie en ornithologie. Er wordt ook aandacht besteed aan milieubewustzijn, landbouw, toerisme en kunst.

We lezen dagboeknotities en dat staat bijna automatisch synoniem met korte hoofdstukken. Elk daarvan begint met een soort tijdsaanduiding door middel van feestdagen, jaardagen van heiligen, maan- en zonnestanden, enzovoort. Voor de Nederlandstalige lezer schieten die aanduidingen echter hun doel voorbij, onder andere omdat de namen ons totaal onbekend zijn. De lijst met IJslandse feestdagen die de uitgever aan het boek heeft toegevoegd, en die de lezer eigenlijk te laat ontdekt, biedt niet altijd soelaas.

Uitgeverij De Geus vertrouwde de vertaling van dit boek toe aan Kim Liebrand. Of zij zich heeft laten inspireren door het bijzonder mooie vertaalwerk van Marcel Otten is niet bekend, feit is dat ze zich bijzonder goed van haar taak gekweten heeft. Liebrand scoorde eerder al met de vertaling van Een verhaal van liefde, ziekte en dood, de trilogie van de Zweed Jonas Gardell.

Wie op zoek is naar een gestructureerd en plotgedreven verhaal houdt zich beter ver van Land van liefde en ruïnes. De auteur neemt je op geen enkel moment bij de hand, het is aan de lezer om zijn weg te zoeken doorheen dit eerder filosofische boek.