Mooie afsluiting van een boeiende trilogie

Met Een thuis in Afrika, in de vertaling van Dorienke de Vries, sluit Irma Joubert, haar ‘Onderweg naar Afrika’-trilogie af. In dit deel staan Charles, Oswald von Stein en Ilse Hess (de vrouw van Rudolf Hess) centraal.

Als de zevenjarige Charles in 1940 vanuit het door bombardementen geteisterde Londen wordt geëvacueerd naar zijn bejaarde tante Grace op het Schotse platteland, verandert zijn leven ten goede. Hij is dol op zijn liefhebbende tante en op het dorpse leven. De Duitse majoor Oswald von Stein (de stiefzoon van Hildegard uit het eerste deel) belandt bij de Slag om Stalingrad in krijgsgevangenkamp waar een mensonterende behandeling hem te wachten staat.

Het is een boeiend verhaal met twee kanten van de oorlog. Ook nu heeft Joubert gekozen voor een mix van fictie en feiten, zoals de vliegtuigcrash van Rudolf Hess. Deze verhaallijn vanuit het perspectief van Ilse Hess wordt vooral gebruikt om het nazi kopstuk aan het dorpje waar Charles verblijft te linken. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het feit dat Hess bijna de gehele oorlog in krijgsgevangenschap in Engeland heeft doorgebracht volkomen vergeten was. Geschiedkundig was het interessant om te lezen, maar voor het totale verhaal voegde het weinig toe. Hoewel alle drie verhaallijnen wel tot de verbeelding spraken, zou ik een verhaal over alleen Charles misschien nog wel interessanter gevonden hebben. Dan waren zijn ontwikkeling en persoonlijkheid nog iets meer uit de verf gekomen en had Joubert zijn tijd in Afrika, waar ze voor mijn gevoel nu met (te) grote sprongen doorheen ging, wat uitgebreider kunnen beschrijven.

Joubert schrijft vanuit een christelijke overtuiging, maar ook nu komt dat sporadisch en volkomen natuurlijk in het verhaal terug. Haar schrijfstijl is vooral beeldend waarmee ze haar personages tot leven wekt. Je volgt Charles terwijl hij zich van klein onzeker jongetje ontwikkelt naar een zorgzame man die het hart op de juiste plek heeft. Misschien is de oorlog, hoe raar het misschien klinkt, wel zijn redding geweest, omdat hij als evacué onderdak vond bij iemand die oprecht van hem hield. Als hij na de oorlog door haar kleinzoon meegenomen wordt naar Afrika, vindt hij daar een thuis en zijn grote liefde.
Ook voor Oswald van Stein betekent de oorlog een keerpunt in zijn leven. Hij keert als getraumatiseerde krijgsgevangene uit Rusland terug in een Duitsland waar hij aan zijn lot wordt overgelaten. Als zijn stiefmoeder Hildegard hem uitnodigt om naar Afrika te komen, kan hij in alle rust werken aan zijn herstel. Op dit punt komen de verhaallijnen en de personages uit alle drie de boeken bij elkaar. Hoewel elk verhaal als standalone is te lezen, is het leuker om eerst de twee andere delen te lezen. De verbindende factor in de boeken is de bootreis naar Zuid-Afrika, waar de hoofdpersonen elkaar ontmoeten en vriendschap voor het leven sluiten. Toch spelen ze slechts een zijdelingse rol in het verhaal van de ander. Dat verandert in dit laatste deel, waar ze in de eindfase allemaal een belangrijke rol in het verhaal spelen. Dat geldt vooral voor Mentje en Tinus uit Het meisje uit het verscholen dorp, die een belangrijk deel in het (bijna) volwassen leven van Charles gaan uitmaken.

Ik heb het boek met veel plezier gelezen en heb genoten van de beeldende schrijfstijl. Toch wist Joubert me met dit afsluitende deel minder te pakken. Ik genoot vooral van de verhaallijn van Charles. Zo lief hoe hij, zo jong als hij is, zorgt voor zijn tante Grace. Ondanks dat ik het gedachtegoed van Oswald van Stein verachtelijk vind, kreeg ik toch medelijden met hem tijdens zijn jaren als krijgsgevangene. De verhaallijn van Ilse Hess was interessant maar had wat mij betreft een minder prominente rol in het verhaal mogen spelen. Het is een mooi einde van de trilogie waarin de oude bekenden uit de andere delen in de eindfase bij elkaar komen en zo tot een mooi afgerond geheel komt.