Lezersrecensie
Indringende, emotievolle roman over levensveranderende omstandigheden op een desolaat eiland
Met Helder kan Carys Davies (wederom) een nominatie voor een literatuurprijs op haar conto bijschrijven. In de vertaling van Nicolette Hoekmeijer staat Helder op de shortlist van de Europese Literatuurprijs 2025. Davies bewijst hiermee dat je geen vuistdikke roman nodig hebt om een indringend en emotievol verhaal te vertellen.
De roman speelt zich af in Schotland in 1843 in een tijdsbestek van slechts een maand. Predikant John Ferguson heeft zich na een scheuring binnen de Schotse kerk aangesloten bij een nieuwe kerk. Het was de tijd van de ‘clearances’ waarbij grootgrondbezitters vele arme pachters van hun land verdreven om plaats te maken voor schapen die meer geld opbrachten. Tegen al zijn principes én tegen de zin van zijn echtgenote Mary in, neemt hij door financiële nood gedreven de opdracht aan om Ivar, de laatste bewoner van een afgelegen eiland, weg te sturen. Als John kort na zijn aankomst van een klif valt, neemt Ivar de bewusteloze man mee naar zijn huis en verzorgt hem.
De twee mannen kunnen elkaar niet verstaan, want Ivar is de enige nog levende spreker van het inmiddels uitgestorven Norn. In eerste instantie communiceren ze met handen en voeten, waarna John er bijna zijn levensmissie van maakt om het Norn te leren spreken. Het is mooi hoe Hoekmeijer er in haar vertaling in is geslaagd om telkens een ander woord te kiezen met dezelfde betekenis en zo recht doet aan de nuanceringen binnen het Norn.
Aangewezen op en afhankelijk van elkaar ontwikkelen John en Ivar een kwetsbare en steeds inniger vriendschap die in een mooie, soms bijna poëtische schrijfstijl, vanuit wisselend perspectief door Davies wordt verwoord. John die worstelt met zijn taak waarvan hij Ivar niet op de hoogte durft te stellen terwijl Ivar zich op zijn beurt nu pas realiseert hoe eenzaam hij was voordat John in zijn leven kwam. Met de toevoeging van het perspectief van de ongeruste en daadkrachtige Mary, wiens bestaan bij de mannen steeds verder naar de achtergrond verdwijnt, werkt Davies toe naar een onverwacht eindplot als Mary haar man achterna reist om hem op te halen.
Het is jammer dat Davies niet iets meer pagina’s heeft besteed aan het eindplot waarmee ze razendsnel een eind aan het verhaal breit. Mary’s krachtige persoonlijkheid, haar ruimdenkendheid, zeker voor die tijd, en grote liefde voor John hadden wat mij betreft wat meer aandacht verdiend. Dat neemt niet weg dat Davies met Helder, tot het wat afgeraffeld aanvoelende eindplot, een indringend en intiem verhaal heeft geschreven waar de liefde voor taal van afspat.
De roman speelt zich af in Schotland in 1843 in een tijdsbestek van slechts een maand. Predikant John Ferguson heeft zich na een scheuring binnen de Schotse kerk aangesloten bij een nieuwe kerk. Het was de tijd van de ‘clearances’ waarbij grootgrondbezitters vele arme pachters van hun land verdreven om plaats te maken voor schapen die meer geld opbrachten. Tegen al zijn principes én tegen de zin van zijn echtgenote Mary in, neemt hij door financiële nood gedreven de opdracht aan om Ivar, de laatste bewoner van een afgelegen eiland, weg te sturen. Als John kort na zijn aankomst van een klif valt, neemt Ivar de bewusteloze man mee naar zijn huis en verzorgt hem.
De twee mannen kunnen elkaar niet verstaan, want Ivar is de enige nog levende spreker van het inmiddels uitgestorven Norn. In eerste instantie communiceren ze met handen en voeten, waarna John er bijna zijn levensmissie van maakt om het Norn te leren spreken. Het is mooi hoe Hoekmeijer er in haar vertaling in is geslaagd om telkens een ander woord te kiezen met dezelfde betekenis en zo recht doet aan de nuanceringen binnen het Norn.
Aangewezen op en afhankelijk van elkaar ontwikkelen John en Ivar een kwetsbare en steeds inniger vriendschap die in een mooie, soms bijna poëtische schrijfstijl, vanuit wisselend perspectief door Davies wordt verwoord. John die worstelt met zijn taak waarvan hij Ivar niet op de hoogte durft te stellen terwijl Ivar zich op zijn beurt nu pas realiseert hoe eenzaam hij was voordat John in zijn leven kwam. Met de toevoeging van het perspectief van de ongeruste en daadkrachtige Mary, wiens bestaan bij de mannen steeds verder naar de achtergrond verdwijnt, werkt Davies toe naar een onverwacht eindplot als Mary haar man achterna reist om hem op te halen.
Het is jammer dat Davies niet iets meer pagina’s heeft besteed aan het eindplot waarmee ze razendsnel een eind aan het verhaal breit. Mary’s krachtige persoonlijkheid, haar ruimdenkendheid, zeker voor die tijd, en grote liefde voor John hadden wat mij betreft wat meer aandacht verdiend. Dat neemt niet weg dat Davies met Helder, tot het wat afgeraffeld aanvoelende eindplot, een indringend en intiem verhaal heeft geschreven waar de liefde voor taal van afspat.
1
Reageer op deze recensie
