Adelheid: powervrouw in de 19e eeuw

Voor Het torentje van Adelheid heeft Marja Visscher gedegen onderzoek gedaan naar Adelheid Solger, de echtgenote van Thorbecke, die een belangrijke bijdrage leverde aan zijn succes. Iedereen kent Thorbecke, maar de vrouw achter deze belangrijke minister en staatsman, is een stuk minder bekend. Visscher is onder andere in het omvangrijke brievenarchief dat Adelheid heeft opgebouwd en nagelaten gedoken en heeft aan de hand daarvan haar leven kunnen reconstrueren en haar de eer gegeven die ze verdient. De titel van het boek is goed gekozen, want Adelheid ontdekte deze bijzondere kamer en vond dat Thorbecke daar zijn werkplek van moest maken. Sinds die tijd is het de werkplek van de minister-president gebleven.

De van oorsprong Duitse Adelheid wist het al toen ze slechts vier jaar oud was: zij zou later trouwen met Thorbecke en met hem in Nederland gaan wonen. Thorbecke, die maar liefst negentien jaar ouder was, was bevriend met Adelheids moeder Henriëtte, de weduwe van de door hem zeer bewonderde filosoof Karl Wilhelm Ferdinand Solger. Dat Thorbecke uiteindelijk voor de charmes van de toen zestienjarige Adelheid viel en zij definitief voor hem, was een bittere pil voor Henriëtte die zelf gevoelens voor hem koesterde. Ze trouwden toen Adelheid achttien jaar was.

Om als Duitse de Nederlandse taal te leren, nam Adelheid kort na haar huwelijk, de taak op zich om alle brieven die Thorbecke schreef te kopiëren en te bewaren. Daar is ze haar hele leven mee doorgegaan. Uit deze correspondentie blijkt dat ze een zeer gelukkig en liefdevol huwelijk hadden. Wat ook duidelijk werd is dat ze op gelijke voet stonden. Zoals wij nu heen en weer appen, schreven Thorbecke en Adelheid dagelijks meerdere kattenbelletjes naar elkaar. Thorbecke had zo veel vertrouwen in haar kennis en kunde dat ze later zelfstandig uit zijn naam brieven beantwoordde. Dat was in die tijd, waar vrouwen weinig tot geen rechten hadden, enorm vooruitstrevend.

Het boek leest bijna als een biografie. Voor de roman heeft Visscher getracht om aan de hand van al die brieven geloofwaardige dialogen tussen de echtelieden te schrijven. Ondanks dat de auteur zeker haar best heeft gedaan om via de dialogen emotie over te brengen, bleef het voor mij te afstandelijk, te zakelijk. De onnoemelijke liefde wordt wel elke keer benoemd, maar de emotie die zeker tussen de echtelieden moet hebben bestaan voelde ik niet.

Thorbecke was geen gemakkelijk man om mee te leven. Hij was rechtlijnig in zijn doen en laten. Adelheid had daar haar weg in gevonden en wist hem vaak diplomatiek op andere gedachten te brengen. Ze wist wanneer ze hem beter even niet kon tegenspreken en het moment af te wachten tot hij wel bevattelijk was voor haar mening. Een mening die hij altijd hoogachtte. Zonder de krachtige in politiek geïnteresseerd Adelheid zou hij het waarschijnlijk niet zo ver gebracht hebben. Het gezegde dat achter elke succesvolle man een sterke vrouw staat was zeker op hen van toepassing.
Door haar innemende en vrolijke persoonlijkheid had Adelheid ingangen bij zowel het koninklijk huis – ze was goed bevriend met koningin Sophie, terwijl koning Willem III Thorbecke zoveel mogelijk dwars zat - als bij echtgenotes van kabinetsleden. Zo kon zij haar oor te luisteren leggen en hem informeren over wat zij gehoord had.

Met Het torentje van Adelheid heeft Marja Visscher een vooral interessante historische roman geschreven in een wat zakelijke schrijfstijl. Ze positioneert Adelheid, met recht een power vrouw, als de sterke kracht achter Thorbeckes politieke successen, met daarnaast volop aandacht voor de bijzondere liefde die zij en Thorbecke hun hele leven voor elkaar gevoeld hebben.