Van Bismarckturm naar Kaiserdenkmal

Er is eigenlijk geen plaats van betekenis in Duitsland die niet een referentie of een verwijzing heeft naar een van de Duitse keizers, een vernoemde allee of een Bismarckturm.
Weinig historische figuren zijn zo ingeslepen in het Duitse straatbeeld als de 3 mannen op de voorkant van het boek; Het Duitse Keizerrijk: Van Bismarck tot Wilhelm II 1871-1918

Het boek zelf is zo veelkleurig qua inhoud als de Duitse geschiedenis. Al kunnen we misschien beter spreken van een hoofdzakelijk Pruisische geschiedenis.

De inhoud bestaat uit een verzameling verhalen, essays zo u wilt. Ze schetsen de verschillende facetten van de Duitse eenwording. De Pruisische hegemonie en de opkomst en consolidatie ( voor historisch gezien een korte periode) van de Hohenzollern Dynastie. In Nederland is Keizer Wilhelm II veruit de bekendste figuur, zeker ook dankzij Huize Doorn, het asiel verblijf van de Duitse keizer na de Eerste Wereldoorlog en de overgang naar de Weimarrepubliek. Bed, bad en brood zag er in die periode overigens prima uit. Een bezoek aan Doorn is aan te raden, maar dat ter zijde.

Terug naar het boek. De opbouw doet enigszins onlogisch aan, waardoor je gevoelsmatig kriskras door de geschiedenis heen gaat. Dit is met een verschillende auteurs ook bijna niet te voorkomen natuurlijk.
Prettig is overigens wel dat hierdoor het boek makkelijk even weggelegd kan worden, het zijn hoofstukken die prima afzonderlijk gelezen kunnen worden en elkaar niet hoeven te ondersteunen.

Het leek me een passende locatie om het laatste hoofdstuk van dit boek te lezen, de Hohensyburg in Dortmund.
Op deze plek vindt je een Kaiser Wilhelm Denkmal, en een oude middeleeuwse ruïne.

Het lijkt bijna of er een poging wordt gedaan om het Keizerrijk historiografisch in te bedden in de eeuwenoude geschiedenis van het geografische Duitsland.
Het uitzicht over de Ruhr en verder is prachtig, gezien de vele schoorstenen en fabriekspanden ook een realistische blik op het Wirtschaftswunder.
Het monument lijkt pompeus, is het eigenlijk ook. Maar de Keizer is veel meer dan de oorlogszuchtige, praalzieke pronkmilitair. De uitspraak, 'Ich kenne keine Parteien mehr, Ich kenne nur Deutsche!' wordt helaas nauwelijks aangehaald als hedendaagse historici publiceren over de keizer.

Zoals eigenlijk alles in onze geschiedschrijving, geld ook voor de beschreven periode uit het boek, geschiedenis heeft altijd 2 kanten, niets is zwart-wit.

Dit boek draagt door de verschillende invalshoeken bij aan de beeldvorming en begripsvorming voor de Pruisisch/Duitse verhoudingen.
Wel wordt er al enige achtergrondkennis verondersteld, en staat vooral de nationale geschiedschrijving centraal. Dit terwijl er ook internationaal mooie verbanden te trekken zijn.

Denk bijvoorbeeld aan een uitdieping van de Engelse familietak of de Nederlandse en/of Oostenrijkse verhoudingen ten opzichte van het nieuwe Duitsland. Verder zou zeker nu aandacht voor de genocide op de Herero stam tijdens het Duitse koloniale tijdperk logisch zijn.

In het laatste hoofdstuk lijkt het soms of de Tweede Willem soms in de slachtofferrol wordt neergezet, dat oogt wat vreemd omdat de andere hoofdstukken best pittig zijn in hun oordeel. Een kwestie van perspectief zullen we maar denken. Bijzonder overigens, dat een keizerrijk wat zo kort bestaan heeft, zo veel impact heeft gehad op het Europese continent.

Verder een goed geschreven boek wat duidelijk de ontstaansgeschiedenis van het Duitse keizerrijk beschrijft. Soms zijn er wel wat wat grote schrijfstijlverschillen tussen de verschillende hoofdstukken, maar dat is zoals eerder genoemd door de verschillende auteurs en invalshoeken lastig te voorkomen. Ondanks dat ik goed thuis ben in de Duitse en Pruisische geschiedenis, heb ik ook weer nieuwe inzichten gekregen.

Mocht u het boek binnenkort ook lezen, zoek dan ook maar eens een Bismarckturm of Kaiserdenkmal op tijdens uw eventuele vakantie.
Mocht dat overigens weer mogen i.v.m. Corona, zullen ook veel straatnamen in Duitsland u opeens veel bekender voorkomen.