Een prachtige spiegel die je voorgehouden krijgt

In een onbepaalde toekomst hebben ouders de mogelijkheid voor hun kind, dat vanuit huis online onderwijs volgt, een Artificial Friend (AF) te kopen, een robot die als vriendje/vriendinnetje van het kind fungeert. Klara is zo’n robot, die in huis komt bij de 14-jarige Josie. Door de ogen van Klara leren we Josie en de mensen om haar heen kennen, en zien we hoe Klara zich een beeld van de wereld vormt door haar observaties.

Klara and the sun is een van de meest unieke boeken die ik gelezen heb. Het prachtige aan het boek is dat het hele verhaal verteld wordt vanuit het perspectief van Klara. We maken kennis met Klara als zij nog in de winkel staat. Al snel wordt duidelijk dat zij een bovengemiddeld observatievermogen heeft. Vanuit de etalage waar zij soms staat, bekijkt ze het leven in de straat, de mensen die voorbij komen en analyseert ze hun gedrag. Het is verrassend, naïef en aandoenlijk tegelijk om te lezen hoe Klara de wereld om haar heen interpreteert en daar conclusies uit trekt, en onbekende zaken zelf een naam geeft. Klara, die net als andere robots op zonne-energie werkt, krijgt daarnaast al snel een bijzondere band met de zon; zij ziet de zon als een soort persoonlijkheid die haar energie bewust naar mensen toe kan sturen.

Door de ogen van Klara wordt je als lezer als het ware een spiegel voorgehouden; je leert typisch menselijke trekken kennen, zowel de positieve, maar zeker ook de negatieve. Dit uit zich bijvoorbeeld in de relatie tussen Josie en haar buurjongen en goede vriend Rick, die als kind hebben gezworen voor altijd bij elkaar te blijven, maar naarmate ze ouder worden in de gaten krijgen dat deze belofte niet zo makkelijk te handhaven is. Maar ook de relatie tussen Josie en haar moeder, Rick en zijn moeder, en Josie’s moeder en haar ex komen uitgebreid aan de orde en drukken je als lezer steeds met de neus op de feiten, hoe rottig wij als mens soms met elkaar omgaan. Hierdoor word je zelf gedwongen na te denken over de acties van de verschillende personen uit het boek.

Ondanks het feit dat Klara een robot is, ontwikkelt zij een oprechte, liefdevolle band met Josie (die ook soms op de proef gesteld wordt). Hoewel Klara het begrip liefde niet echt kent, blijkt uit al haar observaties dat ze wel degelijk een begrip van dat gevoel heeft en probeert ze dit ook bij anderen te bewerkstelligen.

Het boek heeft een prachtige spanningsopbouw. Stapje voor stapje kom je erachter hoe de wereld waarin Klara en Josie leven, in elkaar steekt, en de bijna dystopische trekken die deze wereld vertoont. Het werkt als een puzzel die je als lezer aan het oplossen bent. Dat verloopt soms traag, maar nooit op een vervelende manier, het past prachtig bij de stijl en de sfeer van het boek. Het einde van het verhaal bezorgt je een brok in je keel, als je in de gaten krijgt waar Klara zich bevindt en hoe zij er aan toe is.