Excessief geweld met veel meer impact dan een politiebericht

Caroline De Mulder (1976) studeerde Romaanse taalkunde en is hoogleraar in de Franse letterkunde aan de Universiteit van Namen. In 2010 debuteerde zij met haar franstalige roman Ego tango waarmee ze de Prix Victor Rossel won, de belangrijkste jaarlijkse literatuurprijs in Wallonië. De Mulder is tweetalig opgegroeid, maar al haar romans heeft ze geschreven in het Frans, omdat naar haar eigen zeggen 'haar geschreven Nederlands te houterig is' (uit een interview met de schrijfster in Het Parool, juli 2021). Daarom is haar laatste roman, Bambi lust je rauw, vertaald naar het Nederlands door Petra van Caneghem. Van Caneghem heeft, naast het vertalen van dit opmerkelijke stuk literaire fictie, ook een grote bijdrage geleverd aan de door de hoofdpersonages gebruikte straattaal.

Het dunne, slechts 136 pagina’s tellende verhaal Bambi lust je rauw is een boek dat de lezer in elk geval niet onbewogen laat. Men legt het of na de eerste tien pagina’s neer met een ondefinieerbaar gevoel van walging en verdriet, of men leest het in een adem uit, bevangen in de bizarre, afschuwelijke en uitzichtloze wereld van Bambi en haar vriendinnen. Hoe kan iemand van vijftien jaar al geen toekomst hebben? Geen verwachtingen, geen kansen?

De Mulder heeft een wereld geschetst waarvan we allemaal liever niet willen weten dat het bestaat. Een wereld die volkomen kansloos is, een wereld waarin de protagonisten een taal hanteren die ‘gewone’ mensen niet meer verstaan, vol met gewelddadige doch poëtische wendingen, met een geheel eigen ritme en cadans, een eigen betekenis. En het is geen dystopische realiteit die boven ons hoofd hangt, ergens in de nabije toekomst, het gebeurt hier en nu. Het is de wereld waarin we leven, hier en nu, hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt.

Bambi is een meisje met veel problemen. Niet op het laatste plaats is het haar aan de alcohol verslaafde moeder, die in de allerlaatste fase van haar verslaving weliswaar meer dood dan levend is, maar nog altijd in staat is om Bambi een paar fikse klappen te verkopen. Zonder reden, gewoon omdat ze bestaat en haar in de weg loopt. De relatie van Bambi met haar moeder is ambivalent; zowel haat en woede alsook een soort diepe, pijnlijk kinderlijke liefde vechten met elkaar om het eerste plaats.

Er is iets voorgevallen in hun beider leven, iets wat Bambi het laatste duwtje heeft gegeven op haar weg naar de volledige ondergang en dat iets is goedgevonden, zo niet geïnitieerd door haar moeder. Zoiets kom je als kind niet meer te boven. Bambi is dan ook tot de nok toe gevuld met woede. De woede vlamt en brandt diep in haar en geeft haar een bijzonder aantrekkelijke uitstraling. Daarvan maakt ze gretig gebruik bij haar activiteiten om aan het nodige geld te komen, namelijk oudere mannen meekrijgen naar een hotelkamer om ze te beroven en mishandelen. Samen met haar vriendinnen Leila en Louna zoekt ze haar potentiële slachtoffers online uit en in vele gevallen boeken ze aanzienlijke successen. Geen van de slachtoffers haalt er de politie bij, wegens begrijpelijke redenen. Hoe lang zoiets goed gaat?

Bambi is niet een sympathiek personage. Ondanks dat de lezer diep bedroefd wordt van haar ellendig bestaan, is ze te hard en te meedogenloos geworden om echte mededogen op te wekken. Het is een eenzaam persoon. Haar echte vriendin is haar ‘gannoe’, een pistool dat ze beschouwt als haar meest waardevol bezit. Ze schuwt expliciet hard geweld niet, ondanks haar tengere uiterlijk is ze brutaal, sterk en tot alles bereid. Bambi en haar vriendinnen gedragen zich agressief tegen de wereld die zij als uitsluitend bedreigend en gewelddadig ervaren. Hun antwoord op geweld is een nog krachtiger geweld. Er kan maar één de winnaar zijn.

De lezer moet wennen aan het staccato tempo van het gebruikte taal. Bambi lust je rauw leest het best als men de taal gewoon accepteert en het ritme probeert aan te voelen zonder het direct woordelijk te begrijpen. Aan het einde van het boek is een woordenlijst opgenomen, maar het leest natuurlijk niet fijn als men continu de betekenis van de woorden moet opzoeken.

De rauwe straattaal is een leeservaring op zich. Het is niet de eerste keer dat een vertaler zoiets heeft gepresteerd. In onder andere de 'Stockholm'-trilogie van Jens Lapidus heeft de vertaler Jasper Popma een wereld vol straattaal gecreëerd, maar het blijft altijd een unieke beleving, een geheel eigen taal binnen de oorspronkelijke taal te mogen ontdekken.

Bambi lust je rauw is een verhaal dat de lezer bijblijft. Het is aangrijpend en origineel, niet omdat we allemaal niet weten dat zo’n realiteit binnen onze samenleving degelijk bestaat, maar meer omdat het, op zo’n originele wijze onder woorden gebracht, meer impact heeft dan een politiebericht tijdens het nieuwsuitzending.