Lezersrecensie
Intens, opmerkelijk en briljant vertaald
De Franse schrijfster en socioloog Maria Pourchet heeft de lezerswereld beslist verrijkt met haar laatste roman, Naar het westen. De roman, in Nederland uitgegeven door uitgeverij Meulenhoff in een meesterlijke vertaling van Manik Sarkar, is een absoluut opmerkelijk werkstuk.
En een groot compliment is hier op zijn plaats voor deze bijzonder getalenteerde vertaler (en na zijn debuut in 2025, evenzeer een verdienstelijke schrijver).
Sarkar is verantwoordelijk voor een soepel en indrukwekkend vertaalwerk waardoor de oorspronkelijke, originele, poëtische en krachtige taal van Pourchet in het Nederlands niets aan de verbeeldingskracht verliest.
En wat een taal is het! Vitaal en doordacht, verrassend en inspirerend, niet altijd eenvoudig om te lezen en te volgen, de (ook ervaren) lezer moet eerst wennen aan de kadans van de zinnen en een niet dagelijkse manier van vertellen.
Het verhaal en de personages komen soms enigszins gekunsteld over, alsof ze op toneel staan en de dialogen, gevoelens en vermoedens lijken met vlagen afstandelijk en geconstrueerd. Het is beslist zo bedoeld, mede daardoor ontstaat een raamwerk dat het vluchten van beide protagonisten van de werkelijkheid en naar de vrijheid reëel en geloofwaardig maakt. De verwijzingen naar oude westerns en naar het westen vertrekken zorgen voor een filmisch, nostalgisch effect dat het geheel interessant maakt en een beetje dromerig.
“Nu kunnen we ons voorstellen hoe Alexis vertrok, een beetje als een cowboy, in de stofwolken van de dageraad, in naam van de eeuwige cinematografische willekeur van de bij voorbaat veroordeelde: om de achtervolging voor te zijn, om geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor zijn daden. Het gaat er al niet meer om waar hij naartoe gaat. Bij de westernheld draait alles om grootse verplaatsingen en vrij verkeer. "De betekenis ligt niet zozeer in de richting die hij kiest, maar in het feit dat hij beweegt.”
Naar het westen beschrijft een intense relatie tussen Aurore, een moeder op de rand van een nervous breakdown en Alexis, een beroemd acteur met een groot ego en een nog groter verleden. Door toeval komen ze beiden in het huis van de recent overleden moeder van Aurore terecht, waarvan Aurore denkt dat het haar erfenis is en waarvan Alexis weet dat het zijn eigendom is. De moeder van Aurore heeft het huis namelijk in ruil voor een lijfrente al veel eerder aan Alexis verkocht. Deze verwarrende situatie is kenmerkend voor de ontwikkeling van hun destructieve relatie, vol van chaos, misverstanden, seks, verlangen en afkeer.
Aurore is een vrouw die door de omstandigheden nagenoeg murw is geslagen, een onbelangrijke vrouw met “een bullshitbaan”, zonder achternaam, een niemand, behalve een moeder. Haar jonge zoon Cosma heeft net als haar overleden moeder een diepe belangstelling voor esoterische zaken, zelfs misschien een voorspellende gave.
Alexis, ondanks dat Pourchet zijn vlucht naar het westen (vrijheid) een positief feministisch tintje geeft, is zeker niet de man met vrouwvriendelijk gedrag. Langzaam en zeker komt zijn verleden in beeld en dan ontmoet de lezer een persoon die voor vrouwen eerder bad news dan een prins op het witte paard is. Geen wonder dat zijn laatste grote rol op het toneel Dom Juan is in het toneelstuk van Molière.
De roman heeft een stevige lading aan serieuze onderwerpen, het machtige patriarchaat, feminisme, een vleugje #MeToo, macht, destructie, geweld en verlangen. Pourchet schrijft krachtig, pittig, eigentijds en rauw. Naar het westen is een bijzonder roman, met buitengewoon taalgebruik, vol met droefheid en verlangen naar vrijheid en rust.
“In westerns, waar anarchie vanzelfsprekend is, waar men op zoek is naar rust, is het een slecht teken als de rust te vroeg komt. Een maaltijd rond het vuur, snaarinstrumenten onder de sterren - de allegorie doet er niet toe, maar die houdt in dat het gevecht aanstaande is. Van de charmante intimiteit die wordt bedreigd door de weidsheid zal niets overblijven, zul je niets kunnen bewaren. Behalve de diepte van de emoties die weten dat ze precair zijn.”
En een groot compliment is hier op zijn plaats voor deze bijzonder getalenteerde vertaler (en na zijn debuut in 2025, evenzeer een verdienstelijke schrijver).
Sarkar is verantwoordelijk voor een soepel en indrukwekkend vertaalwerk waardoor de oorspronkelijke, originele, poëtische en krachtige taal van Pourchet in het Nederlands niets aan de verbeeldingskracht verliest.
En wat een taal is het! Vitaal en doordacht, verrassend en inspirerend, niet altijd eenvoudig om te lezen en te volgen, de (ook ervaren) lezer moet eerst wennen aan de kadans van de zinnen en een niet dagelijkse manier van vertellen.
Het verhaal en de personages komen soms enigszins gekunsteld over, alsof ze op toneel staan en de dialogen, gevoelens en vermoedens lijken met vlagen afstandelijk en geconstrueerd. Het is beslist zo bedoeld, mede daardoor ontstaat een raamwerk dat het vluchten van beide protagonisten van de werkelijkheid en naar de vrijheid reëel en geloofwaardig maakt. De verwijzingen naar oude westerns en naar het westen vertrekken zorgen voor een filmisch, nostalgisch effect dat het geheel interessant maakt en een beetje dromerig.
“Nu kunnen we ons voorstellen hoe Alexis vertrok, een beetje als een cowboy, in de stofwolken van de dageraad, in naam van de eeuwige cinematografische willekeur van de bij voorbaat veroordeelde: om de achtervolging voor te zijn, om geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor zijn daden. Het gaat er al niet meer om waar hij naartoe gaat. Bij de westernheld draait alles om grootse verplaatsingen en vrij verkeer. "De betekenis ligt niet zozeer in de richting die hij kiest, maar in het feit dat hij beweegt.”
Naar het westen beschrijft een intense relatie tussen Aurore, een moeder op de rand van een nervous breakdown en Alexis, een beroemd acteur met een groot ego en een nog groter verleden. Door toeval komen ze beiden in het huis van de recent overleden moeder van Aurore terecht, waarvan Aurore denkt dat het haar erfenis is en waarvan Alexis weet dat het zijn eigendom is. De moeder van Aurore heeft het huis namelijk in ruil voor een lijfrente al veel eerder aan Alexis verkocht. Deze verwarrende situatie is kenmerkend voor de ontwikkeling van hun destructieve relatie, vol van chaos, misverstanden, seks, verlangen en afkeer.
Aurore is een vrouw die door de omstandigheden nagenoeg murw is geslagen, een onbelangrijke vrouw met “een bullshitbaan”, zonder achternaam, een niemand, behalve een moeder. Haar jonge zoon Cosma heeft net als haar overleden moeder een diepe belangstelling voor esoterische zaken, zelfs misschien een voorspellende gave.
Alexis, ondanks dat Pourchet zijn vlucht naar het westen (vrijheid) een positief feministisch tintje geeft, is zeker niet de man met vrouwvriendelijk gedrag. Langzaam en zeker komt zijn verleden in beeld en dan ontmoet de lezer een persoon die voor vrouwen eerder bad news dan een prins op het witte paard is. Geen wonder dat zijn laatste grote rol op het toneel Dom Juan is in het toneelstuk van Molière.
De roman heeft een stevige lading aan serieuze onderwerpen, het machtige patriarchaat, feminisme, een vleugje #MeToo, macht, destructie, geweld en verlangen. Pourchet schrijft krachtig, pittig, eigentijds en rauw. Naar het westen is een bijzonder roman, met buitengewoon taalgebruik, vol met droefheid en verlangen naar vrijheid en rust.
“In westerns, waar anarchie vanzelfsprekend is, waar men op zoek is naar rust, is het een slecht teken als de rust te vroeg komt. Een maaltijd rond het vuur, snaarinstrumenten onder de sterren - de allegorie doet er niet toe, maar die houdt in dat het gevecht aanstaande is. Van de charmante intimiteit die wordt bedreigd door de weidsheid zal niets overblijven, zul je niets kunnen bewaren. Behalve de diepte van de emoties die weten dat ze precair zijn.”
1
Reageer op deze recensie
