Vol met tijdloze en indringende thema's

Milena Palminteri's debuutroman, ‘Als bittere sinaasappels’, neemt de lezer mee naar het zonnige maar complexe Sicilië van de twintigste eeuw. Uitgegeven door uitgeverij HarperCollins en vertaald door Saskia Peterzon - Kotte, is dit een verhaal dat draait om familiegeheimen, vrouwenlevens en de zoektocht naar identiteit. Hoewel het boek absoluut sfeervol en diepgravend is, wordt de leeservaring voor sommigen beïnvloed door een (te) uitvoerige schrijfstijl. Dat is best jammer en ook overbodig, want dankzij de authentieke en overtuigende manier van vertellen is de fantasie van de lezer meestal goed in staat om de details aan te vullen. Oftewel, meer “Show, don’t tell!”

Het verhaal volgt Carlotta, een vrouw van 36 jaar die een schokkende ontdekking doet over haar afkomst in een notarisakte. Deze vondst zet haar aan tot een speurtocht naar haar familiegeschiedenis, die zich afspeelt tussen de jaren twintig en zestig van de twintigste eeuw. De roman wisselt af tussen het perspectief van Carlotta in de jaren 60 en de levens van twee andere vrouwen, Sabetta en Nardina, in het Sicilië van de jaren twintig. Hun levens blijken onlosmakelijk met elkaar verbonden en de reis om dat verband te ontrafelen is de kern van het verhaal.
Palminteri slaagt er voortreffelijk in om de sfeer van Sicilië op te roepen. De pagina's ademen Italiaanse cultuur, van de beschrijvingen van het landschap tot de culinaire geneugten. Het boek schetst daarnaast een helder beeld van de historische context, met de opkomst van het fascisme onder Mussolini, de alomtegenwoordige invloed van de maffia, en de scherpe scheidslijnen tussen de rijke adel en de arme bevolking.
De roman behandelt een aantal tijdloze en indringende thema's. De problematische positie van de vrouw in de patriarchaat van die tijd wordt raak verbeeld, evenals de sociale ongelijkheid en de universele zoektocht naar identiteit. Carlotta's persoonlijke strijd om zichzelf te leren kennen is herkenbaar en goed uitgewerkt.
De bittere sinaasappel, ook zure sinaasappel of pomerans genoemd, fungeert als een sterke metafoor door het hele verhaal. Het symboliseert de spanning tussen schijn en werkelijkheid: iets dat er van buitenaf aantrekkelijk uitziet, maar vanbinnen bitter en moeilijk verteerbaar kan zijn. Dit motief voegt een diepere laag toe aan de ervaringen van de personages.

Voor veel lezers kan de klassieke, uitvoerige schrijfstijl een drempel vormen. De vele beschrijvingen en lange zinnen vertragen het tempo van het verhaal, waardoor het verhaal traag voortkabbelt en niet meeslepend is.
De roman introduceert in relatief korte tijd veel personages, van wie de namen enigszins op elkaar kunnen lijken. Dit, gecombineerd met het feit dat personages soms op verschillende manieren worden aangesproken, kan in het begin verwarrend zijn.
Door de combinatie van de beschrijvende stijl en personages die niet allemaal even sympathiek zijn, is het lastig om een emotionele band met het verhaal en personen op te bouwen, waardoor het geheel, samen met de iets gedateerde schrijfstijl, afstandelijk lijkt.

‘Als bittere sinaasappels’ is een fijn boek voor de lange winteravonden en een aanrader voor liefhebbers van historische familiekronieken in een andere cultuur en tijdperk. Dankzij de rijke sfeerschepping en gelaagde symboliek, is Als bittere sinaasappels zeker het lezen waard. De uiteindelijke beloning voor de geduldige lezer is een inzicht in een meeslepend familiegeheim en een reis door een boeiend tijdperk.