Debuut laat blijvende indruk achter

Op jonge leeftijd wist Machteld Siegmann al dat ze wilde gaan schrijven én dat ze daar goed in wilde worden. Vanaf haar veertiende schreef ze gedichten, studeerde ze Nederlands en cultuurgeschiedenis en pas in 2012 besloot ze om een roman te gaan schrijven, maar daarna duurde het nog een paar jaar voordat ze haar eigen stijl had ontwikkeld. Het resultaat was haar debuutroman De kaalvreter, dat in augustus 2019 is verschenen. Het verhaal is niet autobiografisch, maar een aantal plekken uit haar jeugd komen wel in het boek voor.

Een paar jaar na het begin van de Tweede Wereldoorlog wordt de driejarige Leie Blum naar een boerengezin in Zanegeest gebracht. Zestien jaar later trouwt ze met Dirk Rook en samen krijgen ze twee kinderen, Anton en Meeus. In de zomer van 1974 gaat ze naar de begrafenis van haar pleegmoeder en wanneer ze terugkomt, is ze niet meer dezelfde als daarvoor. Ze zit alleen maar te wachten en zwijgt praktisch als de hele dag. De rest van het gezin weet hier niet mee om te gaan en de hele situatie is ook van invloed op hun onderlinge relatie. Zal het ooit nog worden zoals het is geweest?

Hoewel het verhaal in 1942 begint, speelt het grootste deel zich tweeëndertig jaar later, het is dan 1974, af. Het wordt verteld vanuit het perspectief van de vier leden van het gezin Rook: Dirk, Leie, Anton en Meeus. In korte, soms zijn het zelfs erg korte, hoofdstukken geven deze vier personages zijn of haar visie over bepaalde omstandigheden of situaties. Omdat ieder van hen regelmatig aan het woord komt, leert de lezer ze erg goed kennen, komt zo te weten waar ze zich wel of niet mee bezig houden en daardoor kan hij zich prima met hen identificeren. Wat Siegmann trouwens erg zorgvuldig heeft gedaan, is zich in hen te verplaatsen. Neem bijvoorbeeld Meeus, hij is een elfjarige jongen en in het boek komt hij ook zo over. Voor de rest geldt hetzelfde, maar dan passend bij zijn of haar identiteit als personage.

Door middel van flashbacks, een periode van 1942 tot en met 1958, krijgt de lezer steeds meer te weten waar de depressie van Leie, want het is al meteen duidelijk dat dat haar probleem is, door veroorzaakt is. Dat de Tweede Wereldoorlog daaraan ten grondslag ligt, is in feite een understatement. Die sprong terug vertelt overigens ook hoe Leie en Dirk elkaar hebben ontmoet. De diverse sprongen in tijd, maar ook de wisselende perspectieven zorgen ervoor dat De kaalvreter blijft boeien, de lezer wordt in het begin al nieuwsgierig gemaakt, maar blijft dat ook gedurende de plot. Voor ieder tijdvak geldt trouwens ook dat de sfeer van toen heel mooi wordt overgebracht. De lezer die die tijd heeft meegemaakt, zal dat kunnen beamen.

Onderwerpen als depressie en de Tweede Wereldoorlog zijn natuurlijk niet de meest vrolijke en wanneer hier een verhaal over geschreven wordt, bestaat de kans dat het boek nogal zwaar is, dat het veel van de lezer vergt. Bij De kaalvreter is hier geen enkele sprake van. De auteur heeft de roman toegankelijk gemaakt. In heldere taal en met regelmatig voorkomende en mooi geformuleerde zinnen weet ze de juiste snaar te raken. Gevoelens komen over zoals ze zijn: de onmacht van Dirk, het pubergedrag van Anton, de gevoeligheid van Meeus, maar bovenal de leegte die ze alle drie voelen. Nergens krijg je het gevoel dat er iets ontbreekt of dat ze te veel aan het uitweiden is. Alle factoren tezamen leiden ertoe dat Siegmann met haar debuutroman een blijvende indruk achterlaat.