Verdwenen

In Nederland werd Judith Schalansky op 14 maart 2013 in een klap beroemd door haar gesprek met Adriaan van Dis, die haar interviewde in een uitzending van zijn in de jaren tachtig veelbekeken programma ‘Hier is ... Adriaan van Dis’. Haar boek ‘De lessen van mevrouw Lohmark’ werd daarna een bescheiden bestseller, zoals dat ook in de hoogtijdagen van het televisieprogramma van Van Dis vaker gebeurde. In de uitzending vertelde Schalansky (1980) boeiend en opgewekt over haar jeugd in het voormalige Oost-Duitsland en over haar fascinatie voor atlassen en afbeeldingen van dieren.

In 2020 verscheen van haar hand een verhalenbundel, getiteld ‘Inventaris van enkele verliezen’. Een bespreking van slechts de inhoud doet dit boek te kort. Schalansky is naast schrijver ook vormgever en uitgever. In dit boek met 12 korte verhalen neemt de vormgeving een belangrijke plaats in. Zo nemen alle verhalen 16 pagina’s in beslag. Tussen ieder verhaal is een zwarte pagina geplaatst met een afbeelding die alleen zichtbaar is bij een bepaalde lichtval. In ‘Opmerking vooraf’ geeft de auteur een opsomming van de verdwenen en ontdekte voorwerpen en natuurverschijnselen tijdens het schrijven van haar boek. De verscheidenheid van de opsomming weerspiegelt ook de veelheid van onderwerpen van de hoofdstukken. In het voorwoord legt Schalansky een link tussen ‘de veelsoortige fenomenen van ontbinding en verwoesting’ en de dood en het verlies.

In de gedachtewereld van Schalansky tuimelen beelden, historische wetenswaardigheden en al dan niet fictieve dieren door elkaar heen. Ieder verhaal wordt verteld in een eigen stijl: van academisch en afstandelijk tot juist zeer persoonlijk in de ik-vorm. Ieder verhaal neemt de lezer mee naar een andere wereld en tijd. Het verhaal over een vergeten filmster in Manhattan heeft iets tragisch en empathisch. Andere verhalen verdrinken bijna in alle feiten en informatie over het onderwerp, zoals het verhaal over de boeken van Mani of de poëzie van Sappho.

Het boek vraagt om een geduldige en precieze leeshouding. Ieder verhaal moest bij mij even bezinken. Het is geen boek om achter elkaar door te lezen. Achter in het boek is een personenregister en een lijst met bronvermelding opgenomen. Na het voorwoord verwachtte ik ook een terugblik aan het eind. Helaas eindigt het boek zonder slotbeschouwing en het laat de lezer daarmee met veel vragen achter.