Literaire essays tussen New York en Noorwegen

Het essay als literair genre voor vrijdenkers is aan een opmars bezig. In het Nederlandse taalgebied zijn jonge essayisten als Eva Meijer en Charlotte Van den Broeck toonaangevend. De Noorse auteur Ida Lodemel Tvedt is van dezelfde generatie. Ze publiceert haar essays in vooraanstaande tijdschriften en geeft les in literaire essayistiek aan universiteiten in New York. Wie de bundel openslaat, wordt overweldigd door een inhoudsopgave van vier pagina’s. De hoofdstukken zijn niet genummerd en hebben een titel variërend van ‘Sleepnet’ tot ‘Verzorgingshuis’. Het begint bij haar jeugd, waarin haar wereld nog klein is. Samen met haar klasgenootjes op de basisschool fantaseert Ida over diepzeeën en het heelal.
Voor Ida Lodemel Tvedt is schrijven over haar jeugd vissen naar herinneringen met een sleepnet. In een opeenstapeling van korte en langere essays neemt ze de lezer mee in haar wereld. Van Bergen in Noorwegen naar New York, waar zij als docent werkt. Het sterkst is Ida als zij de sfeer van haar huidige woonplaats beschrijft. Ze heeft een opmerkzaam oog voor de medebewoners in haar stad, maar ook Noorwegen blijft haar fascineren. In de essays met de titel De parabel van de mancave volgt ze de gebeurtenissen ten tijde van de aanslag door Breivik in 2011, de gevolgen voor de samenleving en de reacties in de media. Met de vier essays onder de kop Verzorgingshuis sluit Ida haar bundel af en is het thematisch een geheel. Ze gaat daarin terug naar het Noorse platteland en haar familie.
De minder geslaagde essays staan vol met verwijzingen naar het werk van andere essayisten als Susan Sontag en de reacties van andere essayisten daar weer op. Met hoofdstuktitels als Omphalosscepsis stoot ze mijns inziens de lezer af. Een verklaring voor dit begrip geeft ze pas in een essay dat 50 pagina’s verder in de bundel is geplaatst. Dit geeft je als lezer ook het gevoel dat de bijdragen in een willekeurige volgorde zijn geplaatst. Er zijn drie interviews die losjes worden geïntroduceerd als een andere kijk op literatuur, maar eigenlijk vooral iets onafs hebben. Ze verliest zich in de rol van docent in een essay over kunstgeschiedenis, waarvan ik me afvraag voor wie het bedoelt is. Gelukkig staan er genoeg interessante essays tegenover, zoals over gender en identiteit en andere hedendaagse thema’s.
(Ik las dit boek met dank aan De Club van Echte Lezers)