Onverwerkt verleden

De abrikozenboom draait rond de oude joodse vrouw Elisabetta die in het ouderlijk huis in Wenen een teruggetrokken leven leidt. Als enige overlevende van de familie wordt ze gekweld door de pijnlijke herinneringen en de stemmen van haar overleden zussen. De wijze waarop de oude vrouw met de overledenen praat vormt een treffende illustratie van haar isolement. De komst van een nieuwe onderhuurster, het jonge Duitse danseresje Pola zorgt voor een keerpunt in haar eenzaam en bitter bestaan.
De oorlog, vergiffenis, haat, liefde, de vriendschap tussen de oude vrouw en het jonge meisje en eenzaamheid vormen de belangrijkste thema’s in het verhaal. Het artiestenbestaan en de jodenhaat vormen secundaire thema’s.
Het boek is op een elegante wijze rond een wisselend perspectief opgebouwd: Elisabetta krijgt het “ik-perspectief” mee terwijl we Pola vanuit de derde persoon (is hier de schrijfster aan het woord of toch Elisabetta?) leren kennen. Het verhaal van Pola is duidelijk gekleurd door het perspectief van de verteller. Niettemin biedt dit verhaal een mooie wisselwerking met het verhaal van Elisabetta.
Elisabetta is mijn favoriete personage, voor haar kon ik duidelijk de meeste empathie opbrengen. Ze leidt een eenzaam en teruggetrokken bestaan, gekweld door pijn en herinneringen. Gaandeweg komen we te weten wat tot deze situatie geleid heeft. Voor het eerst in lange tijd vindt ze in Pola iemand waarmee ze haar trieste verleden kan delen.
De auteur hanteert een vlotte, vrij eenvoudige maar tegelijk zeer beeldende en realistische schrijfstijl.Het verhaal is doorspekt met elegante beeldspraak en treffende aforismen. Twee vrij willekeurige voorbeelden uit een lange lijst:
“Misschien overvalt ouderdom alleen mooie mensen, omdat het verval voor hen pijnlijker is, pijnlijk als een onverwachte wespensteek.”
“Als twee meisjes elkaar toevallig tegenkomen, weten ze meestal meteen of ze voor elkaar bestemd zijn of niet ... Als wilde dieren ruiken ze het; ze leggen even hun oren in de nek en steken hun neus in de wind. Zuster of rivale? Vriendin of vijand?”
Algemeen gesteld is de ontwikkeling van het verhaal (de plot of de verhaalstructuur) doorheen de roman zeker bevredigend te noemen. Mondjesmaat wordt meer info prijsgegeven over de verschillende protagonisten (met een focus op Elisabetta en Pola) en hun onderlinge verhoudingen en pas tegen het einde van het verhaal wordt het totaalplaatje voor de lezer min of meer duidelijk. Deze roman heeft inderdaad een “halfopen” einde waarbij de implicaties van een welbepaalde plotwending (geen spoiler hier!) aan de verbeelding van de lezer worden overgelaten.
De schrijfster heeft mij tot op zekere hoogte kunnen raken. Enerzijds is Elisabetta mijn favoriete personage en kan ik heel wat empathie opbrengen voor hetgeen zij heeft moeten doorstaan. Ondanks het grote verlies dat zij reeds op jonge leeftijd heeft moeten verwerken, vindt zij de kracht om door te gaan en als een alleenstaande moeder haar kind op te voeden. Daarnaast werd ik ook wel geraakt door de mooie zeer realistische schrijfstijl met vaak prachtige zinswendingen en door de treffende sfeerschepping. Het is ook wel terecht dat sommige medelezers aangeven dat er boeken over dit onderwerp geschreven zijn die sterker blijven nazinderen dan deze roman.