Niet enkel voor melomane literatuurliefhebbers sterk aanbevolen!

In de nieuwe roman van Christiaan Weijts “Het valse seizoen” komen drie musici afwisselend aan het woord. Het eerste hoofdpersonage is Pablo Sleedoorn, de ooit gevierde cellist en componist met wereldfaam, wiens carrière ontspoorde en die op gevorderde leeftijd als gedesillusioneerde Über-chauffeur aan de kost komt. Zijn vroegere leerling Camiel is de zelfingenomen tweede violist van het gerenommeerde Corretto Kwartet, waar de spanningen oplopen met een dreigende breuk als gevolg. De jonge Française Nadège werkt in de prostitutie maar is tevens een het eigen instinct volgende straatmuzikante en bevlogen self-made altvioliste, die met een verdrietige jeugd en mishandeling worstelt.
De drie hoofdpersonages worden gekenmerkt door een verschillende instelling of attitude maar kennen geen noemenswaardige ontwikkeling doorheen het verhaal. Geen van deze drie personages spreekt mij echt aan maar je kan wel geregeld begrip voor hen opbrengen. Camiel zou ik omschrijven als conservatief, intellectueel, romanticus, de eeuwige tweede (viool), tobber, egoïst terwijl Pablo eerder de adjectieven cynisch (maar soms wel humoristisch), grofgebekt, gedesillusioneerd en geïrriteerd bij mij oproept. Nadège ten slotte wordt neergezet als wild, sensueel, idealistisch en mysterieus met een uit één of andere natuurkracht ontsproten intuïtieve muzikaliteit. Ze worden een tikkeltje te stereotiep uitgewerkt zodat ik mij bij momenten afvroeg of het de bedoeling was een persiflage neer te zetten (wat ik overigens uiteindelijk niet meer denk). Deze hoofdpersonages communiceren met elkaar via brieven hoewel het eerder monologen betreft. Aan de hand van de muzieksleutels en de specifieke vertelstijl wordt het relatief snel duidelijk wie wanneer aan het woord is. Vooral de bedenkingen van Pablo zullen mij bijblijven, niet één welbepaalde bedenking in het bijzonder veeleer de algemene teneur en hoe zijn desillusie, irritatie en cynisme doorklinkt, vb. “Hele volksstammen beschouwen vluchtigheid tegenwoordig als handelsmerk van het gewichtige”.
Het spanningsveld tussen “kunst voor de kunst” (esthetisch doel) en kunst die een rol moet vervullen vormt voor mij het belangrijkste thema van deze roman. Is kunst die troost moet bieden (of antwoorden geven) nog wel kunst of eerder kitsch? In “Het valse seizoen” wordt geregeld verwezen naar het esthetische versus het ethische. Vooral Pablo heeft problemen met deze functionele invulling van kunst terwijl voor Nadège het engagement (en dus het maatschappelijk belang) primeert. Het onderscheid tussen echt/authentiek en onecht/vals sluit hier vrij naadloos op aan. Hoe leven in een wereld waarin niets meer echt is? Welke rol kan muziek/kunst spelen in een wereld die haast continu in brand lijkt te staan? Wanneer wordt het sublieme banaal en vice versa? Andere (verwante) thema’s zijn het apollinische versus het dionysische, zelfvernietiging en de lotsbestemming.
Er wordt wat de schrijfstijl betreft duidelijk hoog ingezet met “een roman als een strijkkwartet”, literatuur als muziek dus. Aan het vakmanschap van Christiaan Weijts mag inderdaad niet getwijfeld worden. Maar de hoge ambitie resulteert ook in een (over)volle, misschien wel overdadige stijl. De schrijfstijl is intellectueel, appolinisch, kennis van en bewondering voor klassiekers uit de literatuur komen overduidelijk aan de oppervlakte (middels citaten en verwijzingen) maar tevens besteedt hij aandacht aan het inbouwen van de nodige thrillerelementen (een verdwenen kostbaar instrument, vlucht voor de politie, de reis met de replica van de Titanic waar de onderlinge spanningen tot een kookpunt komen, ...) met een spannend plot waarbij de verhaallijnen aan het slot samenkomen.
Het verhaal kent frequente perspectiefwisselingen: er zijn drie vertellers die middels brieven met elkaar communiceren (hoewel het eerder monologen betreft) zonder aanduiding van tijd of plaats met soms dubbelzinnige of geheimzinnige briefpassages (vb. in de brieven van Nadège). Het mogelijk onbetrouwbaar karakter van de brieven is een bijkomend spanningselement. Flashbacks vertellen ons meer over de tragische gebeurtenissen die de drie hoofdpersonages in hun verleden meegemaakt hebben. De lezer krijgt gaandeweg en mondjesmaat meer informatie opgelepeld, de geheimen worden beetje bij beetje prijsgegeven.
De auteur heeft mij niet echt kunnen raken maar daar is op zich niets mis mee. De schrijfstijl is nu eenmaal hoofdzakelijk intellectueel en appolinisch. Zijn kennis van en bewondering voor klassiekers uit de literatuur komen overduidelijk aan de oppervlakte (middels citaten en verwijzingen). Bij monde van de hoofdpersonages krijgen we ook een aantal rake observaties voorgeschoteld, waarbij geregeld desillusie, irritatie en cynisme doorklinken. Er zijn drie vertellers die middels brieven met elkaar communiceren maar - vermits het hier eerder monologen betreft – wordt er tussen hen ook geen nauwe band opgebouwd.
Het lijkt voor de hand te liggen dat dit boek enkel aan te raden is aan “die-hard” fans van klassieke muziek. Maar hoewel het boek geregeld tot frustratie van niet-melomanen zal leiden, heeft het voldoende andere troeven om toch door te bijten (de rake observaties, de bevlogen schrijfstijl, de citaten en verwijzingen naar de literatuurklassiekers). Gepast leesvoer dus voor de literatuurliefhebber die ook (bij momenten) minder toegankelijke boeken kan waarderen en een intellectuele schrijfstijl kan smaken. Zoals reeds eerder aangegeven moet je als lezer bij de les blijven en je volle aandacht gaande houden: geen strandlectuur dus.