Lezersrecensie
Herinneringen en illusies
‘Aangezien een groot deel van Hier zijn we een zomerse theatervoorstelling betreft, is het een roman die in het bijzonder gekleurd is door een letterlijk gevoel van entertainment, of door het meer algemene begrip, troostend en hart verwarmend, dat de hele wereld een schouwtoneel is.’ Dit zegt Graham Swift over zijn meest recente boek in een interview dat te vinden is op Libris.nl https://www.libris.nl/actueel/uitgelicht/interview-met-graham-swift/
Toch is dit niet wat het meeste bijblijft na het lezen van Hier zijn we. Wat dan wel? Thema’s als moederliefde, illusie en werkelijkheid, er zijn en er niet zijn, sterfelijkheid en rouw. En vooral: terugkijken op een leven dat onherroepelijk geleefd is, met keuzes die misschien niet de beste waren, maar hoe dan ook gemaakt zijn en niet meer terug te draaien.
Dit terugkijken op een leven is een romanopbouw die we kennen van eerdere boeken van Swift. Had hij vroeger nog veel bladzijden nodig voor een roman, in zijn latere boeken heeft deze inmiddels 71-jarige auteur steeds minder woorden nodig om een boeiend verhaal te schrijven, rijk aan motieven die je aan het denken zetten, zoals de kleur wit, de regenboog, de draden, de veren, de duiven en de papegaai. Het is een verhaal dat bij aandachtige lezing meer biedt dan je op het eerste gezicht zou denken.
In dit verhaal kijkt Evie White, de 75-jarige directeur van Rainbow Productions, terug op haar leven. Getrouwd geweest met Jack, die een bekend acteur werd en sinds een jaar overleden is. Een kortstondige relatie gehad met Ronnie, de veelbelovende illusionist met zijn regenboog-kunststuk, die plotseling verdwenen is zonder een spoor achter te laten. Er zijn vragen, veel vragen, en Evie, die zoveel meer is geworden dan de charmante goochelaarsassistente die ze was, ziet deze vragen moedig onder ogen. Ze bewaart de geheimen die ze had, en ze vindt troost in de verschijning van de mannen die er niet meer zijn, en misschien in andere illusies. Het motto van het boek luidt ‘Het zijn de illusies van het leven die ik me herinner’, een tekst van Joni Mitchell, uit het lied Both Sides Now. Je kunt het leven wel van beide kanten bekijken, maar wat onthoud je?
Dat de lezer zelf ook met vragen blijft zitten, is onvermijdelijk. Maar wat er precies gebeurd is, die avond in Brighton, is niet zo belangrijk. Belangrijker is de sfeer die Swift oproept. De geschiedenis van een in armoede opgegroeid jongetje dat tijdens de tweede wereldoorlog liefdevol wordt opgevangen door een ouder echtpaar, waardoor er een wereld voor hem opengaat. De geschiedenis van het variété op de pier van Brighton aan het eind van de vijftiger jaren. De geschiedenis van een optimistisch meisje dat haar talenten en tekortkomingen kent en keuzes moest maken waarvan de consequenties niet te overzien waren.
En het belangrijkste dat Swift biedt, tot slot, is de verleidelijke en troostende illusie dat iemand die vreselijk gemist wordt, ieder moment op het toneel zou kunnen verschijnen. Toch een schouwtoneel, dus. Horen we daar in de verte Shakespeare? Hier zijn we.
Toch is dit niet wat het meeste bijblijft na het lezen van Hier zijn we. Wat dan wel? Thema’s als moederliefde, illusie en werkelijkheid, er zijn en er niet zijn, sterfelijkheid en rouw. En vooral: terugkijken op een leven dat onherroepelijk geleefd is, met keuzes die misschien niet de beste waren, maar hoe dan ook gemaakt zijn en niet meer terug te draaien.
Dit terugkijken op een leven is een romanopbouw die we kennen van eerdere boeken van Swift. Had hij vroeger nog veel bladzijden nodig voor een roman, in zijn latere boeken heeft deze inmiddels 71-jarige auteur steeds minder woorden nodig om een boeiend verhaal te schrijven, rijk aan motieven die je aan het denken zetten, zoals de kleur wit, de regenboog, de draden, de veren, de duiven en de papegaai. Het is een verhaal dat bij aandachtige lezing meer biedt dan je op het eerste gezicht zou denken.
In dit verhaal kijkt Evie White, de 75-jarige directeur van Rainbow Productions, terug op haar leven. Getrouwd geweest met Jack, die een bekend acteur werd en sinds een jaar overleden is. Een kortstondige relatie gehad met Ronnie, de veelbelovende illusionist met zijn regenboog-kunststuk, die plotseling verdwenen is zonder een spoor achter te laten. Er zijn vragen, veel vragen, en Evie, die zoveel meer is geworden dan de charmante goochelaarsassistente die ze was, ziet deze vragen moedig onder ogen. Ze bewaart de geheimen die ze had, en ze vindt troost in de verschijning van de mannen die er niet meer zijn, en misschien in andere illusies. Het motto van het boek luidt ‘Het zijn de illusies van het leven die ik me herinner’, een tekst van Joni Mitchell, uit het lied Both Sides Now. Je kunt het leven wel van beide kanten bekijken, maar wat onthoud je?
Dat de lezer zelf ook met vragen blijft zitten, is onvermijdelijk. Maar wat er precies gebeurd is, die avond in Brighton, is niet zo belangrijk. Belangrijker is de sfeer die Swift oproept. De geschiedenis van een in armoede opgegroeid jongetje dat tijdens de tweede wereldoorlog liefdevol wordt opgevangen door een ouder echtpaar, waardoor er een wereld voor hem opengaat. De geschiedenis van het variété op de pier van Brighton aan het eind van de vijftiger jaren. De geschiedenis van een optimistisch meisje dat haar talenten en tekortkomingen kent en keuzes moest maken waarvan de consequenties niet te overzien waren.
En het belangrijkste dat Swift biedt, tot slot, is de verleidelijke en troostende illusie dat iemand die vreselijk gemist wordt, ieder moment op het toneel zou kunnen verschijnen. Toch een schouwtoneel, dus. Horen we daar in de verte Shakespeare? Hier zijn we.
1
Reageer op deze recensie
