Stof tot nadenken

Het boek neemt ons mee de geschiedenis in; de jaren tussen 1907 en 1942, en we volgen in deze periode twee families:
— De Joodse familie Goedmoedt; vader Levi en moeder Rivka met hun kinderen en, later, kleinkinderen. Levi is directeur van een grote en zeer goedlopende textielfabriek in Enschede. Het gezin heeft het meer dan goed, ze bewonen een riant huis, hebben personeel voor huis & tuin en hebben alles wat hun hartje begeert. De familie is voornaam en neemt een belangrijke plaats in in de gegoede klasse van Enschede.
— De arbeidersfamilie Warrink; vader Janus en zoon Janneman, de moeder van Janneman is overleden. Janus is al sinds jaar en dag de knecht en chauffeur van de familie Goedmoedt.

De tegenstellingen tussen de beide gezinnen had niet groter kunnen zijn, arm-rijk, geschoold-ongeschoold. De kleine Janneman en Sara Goedmoedt zijn als kinderen speelkameraadjes en onafscheidelijk totdat vader Levi de vriendschap verbiedt; het klassenverschil is té groot voor zijn oogappeltje.

Na vele jaren, Janneman werkt intussen als wever in de fabriek van Goedmoedt, komen zij elkaar weer tegen en de liefde bloeit op. Een onmogelijke liefde, al trekt Sara zich daar absoluut niets van aan; zij volgt haar hart in plaats van haar vader en Jan & Sara worden in 1921, ongepland en ongehuwd, ouders van zoon Sem. Jan & Sara trouwen en de twee werelden komen samen, met alle moeilijkheden, verdriet maar ook geluk van dien. De crisisjaren, de moeilijkheden in de fabriek, het klassenverschil, de oorlogsjaren, de jodenvervolging; alles komt aan bod.

Tussendoor gevlochten lezen wij het verhaal van de nakomelingen van Jan; zoon Sem, vrouw Trees en de kleinkinderen Julia en Jantien. Wij volgen ze vanaf 1991, Jan is dan begin negentig en Julia rond de twintig. Opa en kleindochter hebben een zeer sterke band; veel sterker dan Julia met haar ouders heeft. In de hoofdstukken rondom Jan & Julia lezen wij de geschiedenis van Jan. Opa vertelt zijn kleindochter alles waar ze zo benieuwd naar is en de bijzondere band tussen die twee wordt hechter en hechter. En met Julia lezen ook wij wat er allemaal is gebeurd met opa Jan en zijn gezin.

Is de oorlog écht voorbij als de oorlog voorbij is?

Een mooi boek met een prettige schrijfstijl, met veel plezier gelezen. Het heen-en-weer switchen tussen vroeger en nu is goed gedaan; je verdwaalt nergens en het is duidelijk waar en met wie je ‘bent’. In het ‘vroeger’ heeft Mariska een aantal ouderwetse woorden gebruikt die, helaas, uit onze taal zijn verdwenen; ze zorgden echter direct voor een glimlach; bijvoorbeeld schooier, olijk, besmuikt, schielijk.

De familiegeschiedenis is uitgebreid en met gevoel geschreven. Na het dichtslaan heb ik het even moeten laten bezinken.

Ik geef het boek een dikke 3,5 ster maar mede door de enthousiaste leesclub, de mooie vragen van Marieke en de interactie die voor mij ook tot nieuwe inzichten heeft gezorgd, heb ik het boek 4 sterren gegeven.