Nadenken over morele waarden

De Zweedse Lina Wolff (1973) woonde jarenlang met haar Spaanse man en zoon in Spanje en werkte daar onder andere als vertaalster. In 2003 begon ze in haar vrije tijd te schrijven en dat leidde in 2009 tot een eerste publicatie, een bundel korte verhalen. Deze speelden zich zowel in Spanje als in Zweden af. In 2012 debuteerde ze als romanschrijver. Bret Easton Ellis och de andra hundarna leverde haar diverse prijzen op, maar doorbreken deed ze pas met haar tweede roman die bij ons als De polyglotte geliefden uitgebracht werd. Haar nieuwste, De dwalingen van het vlees, werd vertaald door Janny Middelbeek-Oortgiesen.

De invloed van Spanje op Wolff laat zich in dit boek opnieuw voelen. Het hoofdpersonage waarmee het boek aanvangt is een Zweedse columniste die een reisbeurs krijgt en gedurende drie maanden in Madrid zal verblijven. Ze vindt zichzelf maar een matig columnschrijfster en is op zoek naar inspiratie. Bij aankomst in Madrid ontmoet ze vrijwel meteen het tweede hoofdpersonage, Mercuro Cano, een wildvreemde man aan wie ze onderdak biedt in ruil voor zijn verhaal. Wat hij vertelt is een bizarre historie over een online realityprogramma dat hem – letterlijk – achtervolgt. De presentatoren zijn Miss Pink en Mister Blue en bij hen hoort ook nog zuster Lucia, drieënnegentig jaar oud, die als een orakel recht spreekt over de deelnemers. Zij is meteen het derde hoofdpersonage, aan wie de tweede helft van het boek grotendeels gewijd is. Ook zij heeft een levensverhaal te vertellen dat weinig alledaags is en ook zij gebruikt de Zweedse columniste – die pas dan een naam krijgt – als klankbord. Via Santiago, een alzheimerpatiënt die we al vroeg in het boek leren kennen, komen alle verhalen en personages aan het eind netjes samen.

'Wat kost ‘t het vrouwelijk deel van de mensheid om het mannelijk deel een kans te geven? Vrouwen kunnen zo hard zijn. Jullie dicteren tegenwoordig de voorwaarden. […] Nietsche heeft gezegd dat de man kwaadaardig is, maar de vrouw laag.'

Wolff wordt een feministisch schrijfster genoemd. Dat betekent niet dat het boek alleen over vrouwen gaat (Mercuro is daar onder andere een tegenvoorbeeld van) of dat alle vrouwen positief worden voorgesteld (het tegendeel is eerder waar). Wat wel opvalt is dat de vrouwen zonder uitzondering sterk en onafhankelijk zijn, en dat de mannen allemaal iets triests over zich hebben. Een hulpbehoevende, een oppervlakkige losbol, een publiek vernederde overspelige, enz. Maar zowel onder de mannen als de vrouwen heb je personages die hun eigenschappen ten goede en ten kwade gebruiken. Er is derhalve voldoende karakterologische diversiteit in het boek opdat het nooit eentonig of bovenmatig stereotiep wordt.

Weinig van wat in het boek staat, is geloofwaardig. De personages zijn bij momenten erg goedgelovig en hun gedrag is naïef en soms grillig en impulsief. Maar het is ook niet heel ernstig bedoeld en de wijze waarop Wolff het brengt, is aantrekkelijk. Ze weet bovendien inhoudelijk te boeien. Het geheel is vlot geschreven en niet ingewikkeld, en je raast er daarom doorheen. Wat Mercuro en Lucia te vertellen hebben is doordrongen van de Madrileense omgeving en dat geeft de plot een authentiek tintje. Met de nodige fantasie en af en toe een vleugje humor of absurdisme breit ze het traditionele en moderne Spanje aan elkaar. Het serieuzere aspect van het boek ligt in hoe datgene wat Mercuro en Lucia te vertellen hebben de columniste beïnvloedt en hoe dat haar verplicht om na te denken over haar toekomst, over wat moreel aanvaardbaar is, en tenslotte over hoe ver ze bereid is te gaan om de verlangens van andere mensen te vervullen. Wolff is niet vernieuwend maar levert toch een geslaagd werk af. Het einde is evenmin verrassend maar is toch de kers op de taart.