Grimmige sci-fi die flirt met literatuur

Iceberg Books is een nog relatief jonge uitgeverij, oorspronkelijk gefocust op het vertalen en uitgeven van buitenlandse sciencefiction. De uitgeverij sloot het aantrekken van Nederlandstalige auteurs evenwel niet uit, en een goed jaar na de start werden daadwerkelijk de eerste Nederlandse sf-romans aangekondigd, en wel van auteur Frank van Dongen. In oktober 2022 mocht Roderick Leeuwenhart (1983) dat eenmansgezelschap vervoegen met Sterrenlichaam. Het boek vloeit voort uit het gelijknamige korte verhaal waarmee Leeuwenhart in 2017 de Harland Awards won. Merkwaardig genoeg werd het boek al in het Engels en het Chinees uitgegeven, voor Leeuwenhart in eigen land voet aan grond vond ermee.

Het boek ontleent zijn titel aan het sterrenlichaam, een dood wezen dat op twee jaar reizen afstand in de ruimte zweeft. Japan heeft een minuscuul deeltje van ons heelal gekoloniseerd, en onder andere de kolonie Shin Hokkaido gebouwd rond een artificiële zon. Van daaruit reizen mijnwerkers van de firma Mitsuyari naar het dode ruimtewezen om er de vloeistoffen uit te ontginnen en daar cosmetica van te maken. Een nieuwe groep arriveert, met daarbij onder andere Kevin Langedijk, een van de beide voormannen. Voor het eerst zijn er ook twee niet-mijnwerkers aan boord, te weten Joan Rylie Fairmould, een exobiologe die de schimmels onderzoekt die in het sterrenlichaam huizen, en Okyū Motonaga, een bureaucraat in dienst van het bedrijf die meegereisd is om een evaluatie te maken van de voormannen. Ze zijn er allen erg op gericht hun eigen agenda prioriteit te geven en komen hierdoor in conflict met elkaar. Na een rampzalig ongeluk zijn ze voor hun overleven verplicht hun ego’s opzij te zetten en samen te werken.

De setting is origineel en blijft altijd een beetje vaag en abstract. Leeuwenhart geeft niet erg veel prijs over hoe een en ander eruitziet. Hij voert de lezer genoeg basisinformatie, maar eist verder dat deze met zijn eigen fantasie aan de slag gaat om de gaten in te vullen. Lezers die bijvoorbeeld Borne van Jeff VanderMeer gelezen hebben, weten perfect hoe dat eruitziet, want de mate van ongrijpbaarheid is bij aanvang vergelijkbaar. Bovenop het impliciet exotische dat aan een ruimteverhaal in een vreemde omgeving kleeft, zorgde de auteur nog voor een Japanse insteek, wat een extra dimensie toevoegt aan het uitheemse gevoel dat de lezer overkomt. De auteur bouwt die wereld werkelijk heel langzaam op en blijft daar continu mee bezig tot aan het einde van het boek toe. Het is een fijne ontdekkingstocht op die manier.

De plot moet het niet hebben van spanning en snelheid. Het avontuur binnen het sterrenlichaam wordt in gezapig tempo verteld. Ongelukken die bij het mijnen horen, of conflicten tussen de personages, worden niet spannender of spectaculairder gemaakt dan ze zijn. Onmiskenbaar aanwezig is altijd dat donkere en grimmige sfeertje, passend bij de agressieve werkomgeving en de ruwe persoonlijkheden van de mijnwerkers. Leeuwenhart laat zich niet opjutten en blijft trouw aan het rustige verteltempo dat gedirigeerd wordt door de vele momenten waarop aandacht wordt besteed aan wat de personages denken. Net zoals de achtergrond met heel kleine stukjes wordt opgebouwd, zo ook vormen de ervaringen, korte gedachten en iets langere herinneringen van de hoofdpersonages samen een langzame, niet-aflatende vervollediging van hun persoonlijkheden. Zij dragen allemaal een stevige rugzak aan emotionele bagage met zich mee waar we langzamerhand kennis mee maken en waardoor we gaan begrijpen waarom ze bepaalde dingen doen. Opnieuw moet de lezer geduld opbrengen en wat eigen fantasie toevoegen om dat plaatje duidelijk te krijgen.

De gebeurtenissen in het sterrenlichaam en de omringende technologie, dat is sciencefiction, het lugubere sterrenlichaam is horroresk, maar de uitwerking van de personages, dat is pure literatuur. Leeuwenhart heeft het beste van deze werelden gecombineerd en elegant verweven tot een bijzonder origineel verhaal dat de liefhebber van alternatieve sciencefiction, voor wie rechttoe rechtaan geen noodzakelijkheid is, erg zal aanspreken.