De ontsnapte zoon van de Talmoed-geleerde !

Vaak weten kinderen lang niet alles over het verleden van hun ouders. Een zwijgcultuur, schroom of onverwerkte ervaringen kunnen hindernissen zijn voor een open communicatie. Maar als je vader een speelbal van de geschiedenis is geweest, blijven er nog meer vraagtekens over. Toen Natan Rotenstreich na de oorlog in Nederland aankwam stond er zelfs een foute geboortedatum op zijn persoonsbewijs. De misvatting bewijzen kon hij niet. Alleen intimi wisten dat hij, zoveel jaren later, als eeuwling gestorven was.

WIE WAS NATAN?
Na zijn dood ging dochter Mirjam op zoek naar ontbrekende puzzelstukjes in zijn Joods-Pools-Oekraïense identiteit. In Oost-Europa hielden grenzen nooit lang stand! Je zou hem ook een voormalige inwoner van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk kunnen noemen. Of een, kortstondig, gelegaliseerde Sovjetburger. Of een stateloze ontheemde. Met dank aan internetarchieven kon ze een flink deel van zijn familie traceren. Sommigen liggen zonder grafsteen op de totaal verwaarloosde begraafplaats van hun geboortestadje Budzanów in West-Oekraïne (nu Budaniv). De anderen werden, na een razzia, naamloos begraven op een onbekende plek of gecremeerd in een nazikamp.

Met wisselend researchsucces gaan er ook andere ramen op Natans wereld open: zijn geloof in een geleidelijke overgang naar een communistische samenleving, zijn veroordeling door een Poolse rechtbank, de met medailles afgesloten tijd in het Russische leger, het lesgeven aan getraumatiseerde Joodse weeskinderen, banen waarvoor hij overgekwalificeerd was enz.

PSYCHOLOGISCHE LAAG
Behalve in het laatste stuk van het boek mis je aandacht die gericht is op zijn belevingswereld. Zag hij zichzelf als een door de geschiedenis verworpen mens? Hoe ging hij om met het verlies van zijn familie? Had hij ooit de behoefte om terug te reizen naar het stadje van zijn jeugd? Hoe zagen die interbellum-jaren eruit in een uithoek van Europa, thuis en in een multiculturele omgeving onder Pools bewind? Hoe was het voor deze intelligente man om genoegen te moeten nemen met een administratieve baan in Nederland? Zijn gebrek aan mededeelzaamheid botst hier met de wensen van de invoelende en leergierige lezer.

En hoe staat zijn dochter tegenover zijn naoorlogse, licht-frauduleuze, opportunistische kant? Was dat buiten de ethische lijntjes kleuren of eerder een middelvinger naar de Duitsers die zijn geliefden en hun lotgenoten hadden omgebracht?

Niets tegen de ratio, integendeel, maar 'Vader zoeken' is wel een érg rationeel boek. Dat sterk beredeneerde blijkt ook uit de globale structuur van dit werkstuk.

OPBOUW
Mirjam Rotenstreich heeft niet gekozen voor de gebruikelijke chronologie. Wellicht zag ze de toegepaste ordening als geschikt voor het veelvoud aan paden, feiten en onduidelijkheden die op haar weg kwamen. Toch voel je je als lezer niet erg prettig bij deze aanpak. Omdat er in het eerste gedeelte allerlei ballonnetjes worden opgelaten die pas later worden uitgewerkt, blijf je vaak met vragen achter.

Een boek over gedetailleerd onderzoek geeft bovendien weinig ruimte aan het verhalende. Als gevolg hiervan verliest het leescomfort aan kwaliteit! Collega-schrijvers van biografieën doen ook uitgebreide research en komen toch met een narratief geheel. Zij verliteraturen de bevindingen! De taal van deze auteur is trouwens aan de kale en kille kant, mist soepelheid en warmte.

VOLHARDING
Hulde is er wel voor het eindeloze geduld waarmee Mirjam Rotenstreich in de voetsporen van haar vader is gestapt. De diverse talen waarin informatie werd aangeboden - Pools, Oekraïens, Russisch - hebben het haar niet makkelijk gemaakt. Dat laatste geldt ook voor het verstokte zwijgen van Natan. Hij was een man die weinig over zijn verleden kwijt wilde, veel verhalen mee in zijn graf heeft genomen, ook de verdrongen herinneringen en dat wat hij zelf niet wilde weten!
Lees meer op: https://inktkoelie.blogspot.com/