Nieuwsgierig

Mantelkinderen is het soort boek dat je in de boekwinkel meteen oppakt, omdraait en nog eens omdraait. De foto’s maken nieuwsgierig. Wie zijn deze mensen, wie is dat kleine meisje? En wie is het paar in het medaillon? Het zijn bestaande mensen met elk een eigen verhaal. De voorouders van Annemie, waarover later meer.

Hoofdpersonen zijn de zussen Emma en Margareta. Dochters van een Vlaamse smid en een kasteleinse, die aan het begin van de twintigste eeuw het hoofd boven water proberen te houden. Margareta is het leven in het kleine dorp beu en trekt ieder zomerseizoen naar de mondaine badplaats Blankenberge in de hoop er te kunnen werken in een van de sjieke hotels. Ze geniet er van de aanblik van al die rijke mensen die er vakantie komen vieren in hun luxe buitenhuizen. Daar leert ze Eberhard, een Duitse jongen van goede komaf kennen, die het serieus met haar meent.
Emma blijft in het dorp en helpt thuis in het café. Ze heeft plannen om te emigreren, samen met haar verloofde, naar het veelbelovende Amerika.
En dan komt de Eerste Wereldoorlog.
België verandert, stromen vluchtelingen komen op gang en in Blankenberge blijven de toeristen weg.
Wat de auteur erg goed gedaan heeft is inzage geven in de relaties die van de ene op de andere dag volledig lijken te veranderen. Hoe kun je immers een verbintenis continueren met wat nu ‘de vijand’ is? En hoe ga je om met ingekwartierde Duitse soldaten die slechts bange jonge jongens blijken te zijn?
Beide zussen worstelen elk op hun eigen manier met de veranderingen en hun toekomstverlangens.
We zien hoe de liefde grensoverschrijdend kan zijn, hoe mensen bereid zijn offers te brengen, maar ook hoe beslissingen van ouders van invloed zijn op het leven van hun kinderen.

Mantelkinderen is een gelaagd verhaal. De manier waarop de auteur erin geslaagd is de kracht van familiebanden weer te geven, verdient een compliment. Een klakkeloos oordeel is onmogelijk omdat ze begrip afdwingt voor elk personage en voor elke kant van het verhaal. De afwezigheid van flashbacks en flashforwards is een verademing. De banden blijven overzichtelijk omdat elk belangrijk personage, vanuit het eigen gezichtspunt en in chronologie, een deel van het verhaal vertelt.

Het verhaal begint bij Annemie, die zich in 2015 beklaagt over het enorme gat tussen haar behoefte aan informatie en de zwijgzaamheid van haar moeder en grootmoeder die beide overleden zijn. Ze wil zo graag meer weten en ze wil dat het verhaal bewaard blijft voor het nageslacht. De auteur, de doorgewinterde Vlaamse schrijfster Erna Schelstraete, ging die uitdaging aan, onder voorwaarde dat met fictie ingevuld mocht worden wat aan het verhaal ontbrak. De mix van historische bronnen, haar fantasie en haar inlevingsvermogen, maken dat het verhaal zowel geloofwaardig als heftig emotionerend is.