Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Kruipt onder je huid

Merel Plat 10 januari 2021
Een 49-jarige veearts blikt terug op de zomer waarin hij verliefd werd op de veertienjarige dochter van een veehouder. Beide zijn beschadigd: hij door de kille jaren in zijn jeugd, zij door het verlies van haar broer en haar moeder. Ze zoeken toenadering tot elkaar, waarbij er steeds meer grenzen overschreden worden.

Marieke Lucas Rijneveld schreef in 2015 de dichtbundel Kalfsvlies. In 2018 debuteerde ze met de roman De avond is ongemak, waarmee ze als eerste Nederlandse auteur ooit in 2020 de International Booker Prize won. Wie dit boek gelezen heeft, zal in Mijn lieve gunsteling veel herkenning vinden. Het verhaal speelt zich in eenzelfde setting af, in een plattelandsdorpje met veehouders. Het gezin van het meisje heeft ook overeenkomsten met het gezin uit De avond is ongemak: ook dit gezin heeft een verlies te verwerken, het meisje is net als Jas op dezelfde datum als Hitler jarig en religie speelt eveneens een rol in dit gezin, waardoor er regelmatig Bijbelteksten langskomen. Ondanks deze gelijkenissen is Mijn lieve gunsteling toch een heel eigen verhaal.

Dat komt mede door het perspectief. Rijneveld heeft er in dit boek voor gekozen om het verhaal vanuit de veearts te vertellen. Hij noemt het meisje zijn lieve gunsteling en zijn praaldier en besteedt veel aandacht aan haar. Zij zoekt evengoed toenadering tot hem, maar ze is jong, wat naïef en lijkt niet te weten dat hun relatie niet normaal is; dat beseft ze pas heel laat, als diverse mensen geschokt reageren als zij erover vertelt. Het interessante aan het perspectief is dat het duidelijk is hoe de veearts worstelt met zichzelf en de situatie. Hij zegt dat hij van haar houdt, maar daar handelt hij vaak niet naar, want hij manipuleert haar en hij negeert tekenen die erop wijzen dat hij te ver gaat. Soms lijkt hij wel in te zien dat hij fout zit, maar het lukt hem niet om bij haar weg te blijven en zichzelf te beteren in zijn gedrag.

en ik ging naast je liggen met mijn rug naar de poster van koningin Beatrix want ik verwachtte geen lintje voor deze reddingsactie, eerder een ontering, en je stopte pas met ratelen toen ik mijn hand op je mond legde, ik wachtte een paar tellen en haalde hem weg om vervolgens mijn lippen ruw op de jouwe te drukken
Uit: Mijn lieve gunsteling, blz 176/177

Het is lastig om voor zo’n personage sympathie op te brengen, maar door de worsteling die je duidelijk voelt, kun je de veearts ook niet als pure slechterik wegzetten. Zij is gewoon ook graag bij hem, beschouwt hem echt als vriend. Hij lijkt alleen niet te beseffen hoe de verhoudingen tussen hen echt liggen, dat hij zich in een machtspositie verkeert en dat hij daardoor degene is die over de grenzen zou moeten waken. Toch dringt dat af en toe wel even tot hem door, maar dan zijn ze al zo ver gegaan, dat hij al geen controle meer over zichzelf lijkt te hebben. Als er een ding is dat dit verhaal laat zien, is dat situaties nooit helemaal zwart-wit zijn.

Knap is dat hoe lelijk de gebeurtenissen ook worden, ze prachtig beschreven zijn. Kenmerkend voor de schrijfstijl van Rijneveld zijn de vele beeldspraak in het verhaal en de lange zinnen. In dit verhaal wordt dit nog verder uitvergroot: zinnen gaan regelmatig bladzijden lang door. Als lezer krijg je maar weinig adempauze, je wordt als het ware in volle vaart door de zomer heen gestuwd. De veearts moet zijn verhaal vertellen en die urgentie voel je.

Hoezeer je pedoseksualiteit ook afkeurt, het is bijna onmogelijk om niet met de veearts mee te leven. Zijn gedrag is niet goed te keuren, misschien zelfs wel niet te begrijpen, maar een zeker mededogen lijkt onvermijdelijk. Ook houdt het verhaal je na het lezen nog wel even bezig: hoe heeft het zo ver kunnen komen? Waarom greep niemand op tijd in? Met Mijn lieve gunsteling heeft Rijneveld wederom een boek neergezet dat onder je huid kruipt – en daar nog een hele tijd blijft.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Merel Plat