Charmant bundeltje van Charms

Onlangs las ik jubelend "Werken", de prachtige dikke verzamelbundel van de geniale Russische absurdist Daniil Charms (1905- 1942). Daarna had ik er nog lang geen genoeg van, en las ik meteen "De dappere egel", een charmant bundeltje van veertig prettig gestoorde Charms- verhaaltjes. Zesendertig daarvan zijn nu voor het eerst vertaald, dus dat was een mooie aanvulling op "Werken". En voor degene die aarzelt om aan "Werken" te beginnen is "De dappere egel" misschien een welkome kennismaking. Wat dan wel via de bibliotheek moet, want de bundel is inmiddels uitverkocht.

Het is een stijlvol uitgegeven bundeltje, zoals altijd bij Uitgeverij Vleugels. Wel keek ik wat onwennig naar de accenten op sommige - s tekens, maar dat ligt aan mijn eigen onwetendheid: uitgever Vleugels laat mij weten dat dit ligaturen zijn en dat deze in Pléiade-edities en Nederlandse luxe- edities gans normaal zijn. Voorts zegt vertaler Jan Paul Hinrichs in zijn - overigens informatieve- nawoord ten onrechte dat alle teksten uit de vroegere verzamelbundel "Ik zat op het dak" ook in "Werken" staan, wat niet zo is: beide edities vullen elkaar aan, al is "Werken" inderdaad wel de meest uitgebreide en complete bundel van de twee. Ook zijn er onvoltooide teksten opgenomen die zomaar midden in een zin afbreken, wat soms nog best bij Charms absurdisme past ook, maar soms ook niet. Een aantal daarvan zou ik kortom zelf niet hebben opgenomen. Maar goed, peanuts, en kniesoor die daar erg op let: ik vermaakte mij prima met dit bundeltje.

Leuk, intrigerend en mooi vind ik vooral hoe Charms ook in deze verhalen weer alles loslaat wat wij, met onze bril van conventies op, als reëel en logisch en relevant beschouwen. Zodat je in een wereld wordt meegenomen die fris, nieuw en onbekend is, en die veel kinderlijke onbevangenheid uitstraalt. Een wereld bovendien waarin je tot je grote pret zomaar in bizarre zijpaden verdwaalt en op het verkeerde been wordt gezet. In een van de verhaaltjes bijvoorbeeld springt er zomaar, "een- twee- drie", een slang uit een kist, die alle beesten angstig doet vluchten. "Alleen een egel was niet bang, sprong op de slang af en beet hem een- twee- drie dood. Daarna ging hij op de kist zitten en schreeuwde 'Kukeleku!' Nee, dat niet. De egel schreeuwde: 'Waf, waf, waf!' Nee, ook dat niet! De egel schreeuwde: 'Miauw, miauw, miauw!' Nee, weer mis! Ik weet zelf ook niet hoe. Wie weet hoe egels schreeuwen?" En in een ander verhaaltje wordt een interessante dame op wel heel verrassende wijze beschreven: "Tussen de tanden had deze dame een sigaret, maar de sigaret was allang uitgegaan en de rook allang vervlogen. De dame was heel mooi: haar neus was recht met een kleine kromming beneden en met een elegante draaiing boven. De ogen van de dame waren blauw, maar zo diep dat ze nu eens zwart, dan weer niet zo zwart maar donkerbruin leken. De neusgaten van de dame waren groot, maar zo gebouwd dat iedere voorbijganger erin kon kijken en tevreden met de inhoud van de neus van de schoonheid zijn weg kon vervolgen".

Intrigerend toch, om voor even te kunnen dromen van een egel die verrassend genoeg een slang doodbijt en vervolgens geluid produceert dat geen gekraai, geen geblaf, geen gemiauw is: een onbekend soort geluid dus, wat is er mooier dan dat, wat is er stimulerender voor de fantasie? Charmant toch, om te kunnen mijmeren over een interessante vrouw met een kennelijk niet te definiëren veranderlijke kleur ogen, en met een neusje dat van buiten even elegant is als van binnen. Een onbekend soort schoonheid, wat is er mooier dan dat? Glimlachend las ik deze verhaaltjes. Grijnzend genoot ik na. Ik ben kortom blij dat in 2019 niet alleen de dikke bundel "Werken" verscheen, maar ook dit kleine bundeltje. En ik hoop stiekem dat er de komende jaren nog meer vertalingen volgen, want veel van Charms gedichten, kinderteksten en beschouwingen kan ik nu nog niet in het Nederlands lezen.