Mijn eerste McEwan

Ian McEwan is de zoon van een Schots-Britse legerofficier, die het als working class man tot de graad van majoor schopte; Ian bracht een groot deel van zijn jeugd door op legerbases in Singapore, Duitsland en Libië.
Het toeval wil dat het eerste boek dat ik van hem lees zich nou net afspeelt in het naoorlogse Berlijn van 1955.
Een jonge Britse technicus in telefonie, Leonard Marnham, wordt door de Amerikaanse CIA-agent Bob Glass gerekruteerd voor een Brits-Amerikaans militair project. Een radarstation grenzend aan de Russissche sector wordt in het hoogste geheim voor spionagedoeleinden klaargestoomd. De jonge Marnham voelt zich langzamerhand belangrijker en machtiger. Hij zal nog verder openbloeien als in de Resi (een balzaal die de standaard trekpleister is in het uitgaansleven van de geallieerden) de oudere, maar mooie én gescheiden Duitse Maria een mysterieuze belangstelling voor hem toont. Overdag op zijn werk en 's avonds in de armen van Maria leidt hij een leven zoals hij dat nooit voor mogelijk had gehouden.
Maar dan op een dag dient zich een dramatische wending aan, die het leven van Leonard en Maria voorgoed zal tekenen.

McEwan is erin geslaagd drie, vier verhaaltypes in één boek te verwerken.
Wat schijnbaar start als een klassiek spionageverhaal à la John le Carré, wordt kort daarop een liefdesroman, de psychologische roman van de eenling à la Simenon, een thriller die een noodlottig einde tegemoet lijkt te gaan, en tenslotte een onverwachte ontknoping met spijt en nostalgie.
De fil rouge maakt aanvankelijk dankbaar gebruik van het Koude oorlog-sfeertje, dat achteraf slechts een achtergrond, een “excuus” lijkt te zijn om zich een griekse tragedie in te laten afspelen.

Ian McEwan is wellicht (bij Hebban-lezers) vooral bekend door één van zijn laatste romans “Lessen” (die ik zelf nog niet gelezen heb), maar in mijn perceptie ben ik toevallig op dàt boekje gestoten dat helemaal “mijnen dada” is (en waarvoor ik het met 5 sterren beloon).

McEwan heeft, naar wel ’s wordt gezegd, een geheel eigen “literair geluid”. Hij wordt dikwijls vergeleken met de Amerikaanse romanschrijver John Updike, die hij bewonderde vanwege diens “visuele zeggingskracht”. Naar verluid streeft hij er naar de lezer dingen voor zich te laten zien, omdat wat zich in ons hoofd afspeelt voornamelijk via beelden voltrekt. De roman zou, meer nog dan de film, de beste mogelijkheid hebben om dingen voor je te zien.
(“De brief in Berlijn” (Eng. “The Innocent”) werd in 1993 verfilmd (met Campbell Scott als Leonard Marnham, Anthony Hopkins als de US-officier Bob Glass, en Isabella Rossellini als Maria Eckdorf).

In “De brief in Berlijn” komt precies het visuele heel geprononceerd naar voren. De wandelgang van de personages wordt zodanig kundig beschreven dat je als lezer je als het ware in het Berlijnse decor van nog zichtbare verwoesting uit WO II en van de Koude Oorlog van 1955 waant (De Muur is nog niet gebouwd, die komt er 6 jaar later pas aan), onder de tonen van toenmalige populaire Amerikaanse deuntjes en de eerste rock ’n roll klassiekers.

Andere boeken van Ian McEwan die werden verfilmd (en u aanzetten tot lezen) zijn :
- “De troost van vreemden” (Eng. “The Comfort of Strangers”) in 1990 (met o.a. Christopher Walken en Helen Mirren)
- “De cementen tuin” (Eng. “The Cement Garden”) in 1993 (met o.a. Charlotte Gainsbourg)
- “Ziek van liefde” (Eng. “Enduring Love”) in 2004 (met o.a. Daniel Craig en Samantha Morton)
- “Boetekleed” (Eng.”Atonement”) in 2007 (met o.a. Keira Knightley en James McAvoy)
- “Aan Chesil Beach” (Eng. “On Chesil Beach”) in 2017 (met o.a. Saoirse Ronan en Billy Howle)