De Special Air Service

Wat ik in een vorige recensie over Ben Macintyre had aangekondigd is bij deze gebeurd : binnen de zelfde maand heb ik twee titels gelezen van deze gelauwerde schrijver van oorlogs- en spionagehistoriek.
“SAS : helden en schurken” was al geruime tijd sluimerend aanwezig op een niet-officieel-wil-ik-lezen-lijstje, totdat ik de zesdelige Britse serie “Rogue Heroes” (wat ook de originele titel van dit boek is) op de VRT had gezien. Mijn interesse was meteen gereactiveerd.
Menig lezer van geschiedenisboeken over de auteurs geliefde onderwerpen zal kunnen instemmen met het kwaliteitslabel dat altijd aan de boeken van Ben Macintyre kleeft.

De SAS werd als “Special Air Service” in 1941 onder de Britse strijdkrachten in Egypte en Libië opgericht.
De oprichter was David Stirling, een jonge officier afkomstig van de nieuwe commando-eenheid Layforce, die aanvankelijk bestemd was om de communicatie van de asmogendheden in de Middellandse Zee te verstoren en om het Griekse eiland Rhodos in te nemen.
Tegen dat de commando’s daar aankwamen was de militaire situatie door de komst van de Duitse generaal Erwin Rommel en zijn Afrikakorps grondig en in het nadeel van de Britten veranderd. De Layforce was gedoemd om te worden opgeheven.

Echter, David Stirling slaagde erin om via de relaties van zijn vader met de Engelse generaal Ritchie de bevelhebber in het Midden-Oosten, generaal Auchinleck, te benaderen. En Stirling had lef en overtuigingskracht.

Stirling lanceerde een voorstel om uit Layforce een kleine groep “undercover-commando’s” te selecteren die met een beperkte uitrusting in de oases landinwaarts tussen Egypte en Libië zouden postvatten. Bij het lanceren van het Britse tegenoffensief tegen E. Rommel’s leger dat vanuit Tobroek de Britten bedreigde zou de SAS de Duitse aanvoerlijnen en vliegvelden vanuit de landzijde aanvallen, in tegenstelling tot de eerdere geallieerde pogingen om de Duitsers te saboteren, klassiek vanuit de zeezijde van de aan de gang zijnde Noord-Afrikaanse kustoorlog. Dit type oorlogvoering was zo onconventioneel dat zowel vriend als vijand eerst niet wisten wat ze ermee aan moesten, temeer omdat de onorthodoxe hit-and-run gevechtstactiek van David Stirling’s originele SAS succesvol bleek te zijn.
Winston Churchill was zó in de wolken van de SAS-activiteiten en hun opgebouwde reputatie, dat hij in hoogsteigen persoon naar Caïro overkwam om David Stirling daar te kunnen ontmoeten. De eerste SAS-eenheid werd een volwaardig regiment, met eigen insignes, uniform, hiërarchie.

Toen David Stirling in 1989, ruim 45 jaar na zijn oorlogsjaren en -daden, een toespraak hield voor het toenmalige moderne SAS benoemde hij het regiment niet als een “elite-eenheid”, maar als het kleinste korps binnen de Britse strijdkrachten met een speciale en unieke ethiek. De SAS moest vasthouden aan één van de principes waarmee het was ontstaan, nl. de bescheidenheid over het eigen succes ; de eigenschap om “niet op te vallen”, terughoudend te zijn, om ten allen tijde de veiligheidsmaatregelen in acht te nemen, was toen en is nu levensreddend.

Tijdens de woestijnoorlog in 1941 was de 1ste SAS (“1SAS”) beginnen groeien, een 2de Britse SAS (“2SAS”) kwam er bij, er ontstonden Franse SAS-regimenten uit de gemengde eenheid van de 1ste , er werd zelfs een Belgische eenheid opgericht. In de tweede helft van de tweede wereldoorlog breidden de SAS-activiteiten zich uit naar Italië, Griekenland, Frankrijk (voor de landing op D-Day, en de daarop volgende bevrijding van het Europese vasteland), en tenslotte naar Duitsland zelf.

In oktober 1945 werd de SAS officieel opgeheven. Echter, na het werk van het War Crimes Investigation Team (dat uit SAS-veteranen bestond), werd in 1948 de SAS nieuw leven ingeblazen.
Het concept “SAS” verbreidde zich onder de andere westerse NATO-legers.
Canada, Nieuw-Zeeland en Australië kregen een eigen SAS-company of -regiment.
De Belgen kregen een Special Forces Group (voorheen de “5SAS”), de Fransen een RPIMA-regiment (afkomstig van de “3SAS” en de “4SAS”).
De Ierse Army Ranger Wing is gevormd naar het voorbeeld van de SAS, en zelfs het Israëlische leger is de mosterd bij de SAS gaan halen met de vorming van de “Sayeret Matkal”.
De Amerikanen richtten uiteindelijk in 1977 hun beroemde Delta Force op.

Wat men in de Britse tv-serie van 2022 (in de pers “seizoen 1” genoemd) te zien krijgt slaat eigenlijk op de eerste helft van dit boek.
Er komt alleszins een vervolgserie, waarvan de opnames, in het VK en in Kroatië, in de lente van dit jaar waren gestart, en die naar alle verwachting begin 2024 op de BBC wordt uitgebracht.
De enthousiaste lezer zou dan aan de hand van dit boek op voorhand kunnen speculeren over wat we in seizoen 2 van “Rogue Heroes” te zien zullen krijgen.