999 meisjes op transport naar de hel!

In maart 1942 werden 999 Joodse Slovaakse meisjes op transport gezet van Humenné naar het Duitse nazi-kamp Auschwitz, in het door Duitsland bezette Polen met tussenstop in Poprad.

Op 20 maart 1942 werden aanplakbiljetten in de steden opgehangen met de melding dat alle ongehuwde meisjes van zestien jaar en ouder zich op 20 maart moesten melden voor registratie ten einde drie maanden vrijwillig te gaan werken voor de regering. Deze boodschap werd door de stadsomroepers herhaald. Vele meisjes boden zich aan, want gehoorzaamheid droegen ze hoog in het vaandel. Ze schrokken wel dat bij de registratie een SS-er en Hlinkawachters aanwezig waren en dat ze zich gezamenlijk volledig moesten uitkleden voor een medische controle. Dit was ongehoord.
Na de medische controle werden de meisjes via een achteruitgang – want hun ouders wachtten aan de voorzijde om na registratie samen de sabbat in te gaan – naar het station geleid waar ze in treinwagons werden gedreven. Na een lange reis langs het Hoge Tatra-gebergte kwamen de meisjes aan in Poprad. Op het perron stonden Hlinkawachters met zwepen in de aanslag en dreven de meisjes hardhandig naar een verlaten legerbarak.

Na een lange nacht, waarin veel meisjes al huilend in slaap vielen, werden ze ’s morgens wakker in grote onzekerheid. Ontbijt was er niet, wasgelegenheid evenmin en ze moesten de barak schoonmaken. Ze dachten allemaal: is dit het werk dat we de komende maanden zullen moeten doen? De meisjes verbleven er vijf lange dagen en in tussentijd waren meer en meer treinen, volgestouwd met jonge meisjes, in Poprad aangekomen. Toen kregen ze bevel hun weinige bezittingen te pakken en werden ze naar klaarstaande veewagons geleid, waar ze ondanks hun protest hardhandig in werden geduwd, ja zelfs in geslagen.

De volgende halte was Auschwitz, het vernietigingskamp waar de meisjes een scheerbeurt stond te wachten, waarbij ze van hun lichaamshaar werden ontdaan, werden ontluisd en in een vat met ontsmetting moesten lopen. Daarna kregen ze kleren van voormalige Russische gevangenen. Deze kleren waren vuil, vol bloed, met veel kogelgaten en er waren ook sporen van ontlasting aanwezig. Mensonterend! Maar dit was nog maar het begin van een heel lange lijdensweg.

De meisjes moesten dagelijks op appel, werden ingedeeld in werkgroepen, waarbij ze blootsvoets greppels moesten maken, ofwel zonder gereedschap gebouwen moesten slopen, ofwel moesten werken in de keuken, ofwel kledij van gevangenen moesten sorteren, ofwel…

Vanaf dat moment probeerde ieder voor zich, familie en vrienden te zorgen, en te ontsnappen aan de zwaarste en vreselijkste opdrachten en karweien. Maar velen zouden als gevolg van uithongering, ziekte en ontbering sterven. Slechts vijf meisjes van het eerste transport overleefden deze hel.
Wat een boek! Ik kon het onmogelijk in één ruk uitlezen…daarvoor was het verhaal, waren de getuigenissen, waren de beschrijvingen…te heftig. Vele malen stonden de tranen in mijn ogen bij het lezen van de gruwel die de meisjes ondergingen: hun barre leefomstandigheden en de onmenselijke vernederingen en (be)handelingen waarmee de SS hen bedacht.

In drie delen, vanaf de registratie van de meisjes, over het verblijf in Auschwitz-Birkenau naar de dodenmarsen, gevolgd door een deel thuiskomsten beschrijft Heather Macadam dit eerste transport mooi, sereen maar toch erg pakkend aan de hand van vele getuigenissen van o.a. Edith Friedman.
De auteur gaat niets uit de weg, geeft alles weer, maar op een heel boeiende en interessante manier. Dankzij de vlotte schrijfstijl, de dialogen, de beeldende en pakkende beschrijvingen leest het boek erg vlot. Soms waande ik mij als lezer middenin het gebeuren en voelde ik de (zweep)slagen, proefde ik bloed, leed ik kou en honger, … De auteur kan levensecht de getuigenissen, de verhalen, de feiten … weergeven.

Vele vragen rijzen ook: waarom moesten de meisjes zich op een sabbatavond laten registreren, waarom geen jongens, waarom werden ze voorgelogen, waarom… Vele vragen zullen nooit een antwoord krijgen, maar dank zij dit boek wordt opnieuw een donkere bladzijde uit onze wereldgeschiedenis geopenbaard. Het is een blijvend eerbetoon, een late maar terechte erkenning aan de meisjes van het eerste transport.

De auteur heeft er gelukkig geen geromantiseerd boek van gemaakt, het is dan ook geen ‘prachtboek’ geworden, daarvoor zijn de gebeurtenissen veel te gruwelijk en veel te confronterend. Maar het is wel een manier om de lezer de ogen te openen en om stil staan bij het verleden en op te komen voor minderheden, op te komen tegen antisemitisme dat opnieuw de kop opsteekt,…

Hebben we dan echt niets geleerd uit het verleden? Gaan we onze ogen opnieuw sluiten? …

Het boek is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis en WOII in het bijzonder, voor iedereen die de waarheid onder ogen wil zien, voor iedereen die begaan is met minderheden, voor …

De auteur heeft het boek ‘opgesmukt’ met een interessant fotokatern, een uitgebreide bibliografie en een gebruiksvriendelijk register.
Voor het beklijvende onderwerp, voor de ‘mooie’ getuigenissen, voor het totale concept, voor de degelijke research waardeer ik dit boek heel erg graag met vijf sterren.

Meer leuke recensies op: www.indeboekenkast.com