Lezersrecensie
Een opvallend en belangrijk boek over het koloniale verleden van Nederland!
‘Het begon met peper – De geschiedenis van Indonesië’ en Nederland is een opvallend en belangrijk boek dat op een toegankelijke manier een vaak vergeten hoofdstuk uit de Nederlandse geschiedenis belicht.
In augustus 2025 is het precies tachtig jaar geleden dat Indonesië de onafhankelijkheid uitriep. Toch is er in Nederland, ondanks eeuwenlange banden, nog altijd weinig kennis over deze gedeelde geschiedenis.
Dit boek, gemaakt door het team achter de bekroonde titels ‘Toen het oorlog was 1914-1918’ en ‘Toen het oorlog was 1939-1945’, probeert daar verandering in te brengen. De auteurs – Marrit Boogaars, Annemiek de Groot, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal – slagen er mijns inziens heel erg goed in om een complex, gevoelig en vaak verzwegen verleden helder uit te leggen aan kinderen, zonder te simplificeren of te verbloemen.
De titel van het boek verwijst naar het beginpunt van de koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië: de handel in specerijen en in het bijzonder peper. Wat begon als een economische onderneming groeide uit tot eeuwenlange overheersing, uitbuiting en uiteindelijk een bittere strijd voor onafhankelijkheid. Het boek vertelt niet alleen over deze historische feiten, maar verbindt het verleden slim met het heden.
Waarom gebruiken we Indische woorden als banjeren? Waarom eten we sambal bij onze friet of staat er spekkoek bij de koffie? Op een speelse maar doordachte manier laat het boek zien hoe het koloniale verleden nog altijd aanwezig is in ons dagelijks leven, vaak zonder dat we erbij stilstaan.
De kracht van het boek zit volgens mij in de thematische opbouw. Elk hoofdstuk belicht immers een ander aspect van de geschiedenis: van de tijd van de VOC en de plantages tot de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog, van de onafhankelijkheidsstrijd tot het leven van Indische Nederlanders in Nederland. Door deze aanpak raken kinderen zeker niet verdwaald in een wirwar van data en gebeurtenissen, maar krijgen ze grip op de grote lijnen en de achterliggende verbanden. Daarnaast wordt het grote verhaal regelmatig afgewisseld met persoonlijke getuigenissen, portretten van historische figuren en kleine verhalen die het geheel menselijk en tastbaar maken.
Zo maken we kennis met Tjalie Robinson, die streed voor de erkenning van de Indische identiteit en met Joop Hueting, de man die als eerste openlijk sprak over het geweld dat Nederlandse militairen pleegden in Indonesië. Zulke verhalen brengen nuance, empathie en spanning in het boek en zorgen ervoor dat de geschiedenis ook echt binnenkomt bij jonge lezers.
Een andere grote troef van ‘Het begon met peper’ zijn de illustraties van Dido Drachman. Hij heeft een schilderachtige stijl die gedetailleerd, sfeervol en altijd historisch correct is. De tekeningen verrijken het verhaal zonder het te domineren. Ze geven visuele context aan moeilijke scènes, helpen bij het begrijpen van de tijdsgeest en zorgen voor rust en afwisseling in de tekst. Van drukke marktpleinen tot confrontaties tussen soldaten, van het dagelijks leven in Batavia tot migratiegolven naar Nederland – elke illustratie draagt bij aan het grotere geheel en spreekt tot de verbeelding. De beeldtaal maakt het boek ook toegankelijk voor lezers die visueel zijn ingesteld of nog moeite hebben met langere teksten.
Wat dit boek bovendien ook bijzonder maakt, is de eerlijke toon. De makers schuwen de pijnlijke kanten van de geschiedenis niet. Ze benoemen het geweld, de ongelijkheid, het racisme en de onrechtvaardigheid die onlosmakelijk verbonden zijn met kolonialisme. Maar ze doen dat zonder vingerwijzen of schuldgevoelens op te leggen. In plaats daarvan kiezen ze voor uitleg, context en ruimte voor vragen. Daardoor voelt het boek niet zwaar, maar wel verantwoordelijk.
Het boek is geschikt om zelfstandig te lezen, maar ook perfect inzetbaar in het klaslokaal, want het boek biedt volop aanknopingspunten voor gesprekken over identiteit, afkomst, migratie en de doorwerking van geschiedenis in het heden.
Dat er tot nu toe nauwelijks kinderboeken bestonden over deze gedeelde geschiedenis vind ik eigenlijk schrijnend. ‘Het begon met peper’ vult die leegte niet alleen op, het doet dat met veel overtuiging, zorg en inhoudelijke rijkdom. Het boek biedt geen simpele antwoorden, maar geeft wel richting, inzicht en vooral: stof tot nadenken. Voor veel jonge lezers zal dit boek de eerste kennismaking zijn met onderwerpen die te lang buiten beeld zijn gebleven. Voor volwassen lezers biedt het verrassend veel aanknopingspunten om eigen inzichten aan te scherpen.
‘Het begon met peper’ is een belangrijk en prachtig uitgewerkt boek over een gedeeld, maar vaak vergeten verleden. Het is inhoudelijk sterk, visueel aantrekkelijk en geschreven met respect voor de doelgroep. Het biedt jonge lezers een heldere blik op de geschiedenis van Indonesië en Nederland en maakt die geschiedenis voelbaar en relevant.
Een aanrader voor thuis, voor in de klas en voor iedereen die vindt dat geschiedenis eerlijk verteld moet worden – ook als die begint met iets ogenschijnlijk onschuldigs als peper!
Ik waardeer dit boek graag met vijf sterren!
Meer leuke en interessante recensies zijn te lezen op www.indeboekenkast.com
In augustus 2025 is het precies tachtig jaar geleden dat Indonesië de onafhankelijkheid uitriep. Toch is er in Nederland, ondanks eeuwenlange banden, nog altijd weinig kennis over deze gedeelde geschiedenis.
Dit boek, gemaakt door het team achter de bekroonde titels ‘Toen het oorlog was 1914-1918’ en ‘Toen het oorlog was 1939-1945’, probeert daar verandering in te brengen. De auteurs – Marrit Boogaars, Annemiek de Groot, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal – slagen er mijns inziens heel erg goed in om een complex, gevoelig en vaak verzwegen verleden helder uit te leggen aan kinderen, zonder te simplificeren of te verbloemen.
De titel van het boek verwijst naar het beginpunt van de koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië: de handel in specerijen en in het bijzonder peper. Wat begon als een economische onderneming groeide uit tot eeuwenlange overheersing, uitbuiting en uiteindelijk een bittere strijd voor onafhankelijkheid. Het boek vertelt niet alleen over deze historische feiten, maar verbindt het verleden slim met het heden.
Waarom gebruiken we Indische woorden als banjeren? Waarom eten we sambal bij onze friet of staat er spekkoek bij de koffie? Op een speelse maar doordachte manier laat het boek zien hoe het koloniale verleden nog altijd aanwezig is in ons dagelijks leven, vaak zonder dat we erbij stilstaan.
De kracht van het boek zit volgens mij in de thematische opbouw. Elk hoofdstuk belicht immers een ander aspect van de geschiedenis: van de tijd van de VOC en de plantages tot de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog, van de onafhankelijkheidsstrijd tot het leven van Indische Nederlanders in Nederland. Door deze aanpak raken kinderen zeker niet verdwaald in een wirwar van data en gebeurtenissen, maar krijgen ze grip op de grote lijnen en de achterliggende verbanden. Daarnaast wordt het grote verhaal regelmatig afgewisseld met persoonlijke getuigenissen, portretten van historische figuren en kleine verhalen die het geheel menselijk en tastbaar maken.
Zo maken we kennis met Tjalie Robinson, die streed voor de erkenning van de Indische identiteit en met Joop Hueting, de man die als eerste openlijk sprak over het geweld dat Nederlandse militairen pleegden in Indonesië. Zulke verhalen brengen nuance, empathie en spanning in het boek en zorgen ervoor dat de geschiedenis ook echt binnenkomt bij jonge lezers.
Een andere grote troef van ‘Het begon met peper’ zijn de illustraties van Dido Drachman. Hij heeft een schilderachtige stijl die gedetailleerd, sfeervol en altijd historisch correct is. De tekeningen verrijken het verhaal zonder het te domineren. Ze geven visuele context aan moeilijke scènes, helpen bij het begrijpen van de tijdsgeest en zorgen voor rust en afwisseling in de tekst. Van drukke marktpleinen tot confrontaties tussen soldaten, van het dagelijks leven in Batavia tot migratiegolven naar Nederland – elke illustratie draagt bij aan het grotere geheel en spreekt tot de verbeelding. De beeldtaal maakt het boek ook toegankelijk voor lezers die visueel zijn ingesteld of nog moeite hebben met langere teksten.
Wat dit boek bovendien ook bijzonder maakt, is de eerlijke toon. De makers schuwen de pijnlijke kanten van de geschiedenis niet. Ze benoemen het geweld, de ongelijkheid, het racisme en de onrechtvaardigheid die onlosmakelijk verbonden zijn met kolonialisme. Maar ze doen dat zonder vingerwijzen of schuldgevoelens op te leggen. In plaats daarvan kiezen ze voor uitleg, context en ruimte voor vragen. Daardoor voelt het boek niet zwaar, maar wel verantwoordelijk.
Het boek is geschikt om zelfstandig te lezen, maar ook perfect inzetbaar in het klaslokaal, want het boek biedt volop aanknopingspunten voor gesprekken over identiteit, afkomst, migratie en de doorwerking van geschiedenis in het heden.
Dat er tot nu toe nauwelijks kinderboeken bestonden over deze gedeelde geschiedenis vind ik eigenlijk schrijnend. ‘Het begon met peper’ vult die leegte niet alleen op, het doet dat met veel overtuiging, zorg en inhoudelijke rijkdom. Het boek biedt geen simpele antwoorden, maar geeft wel richting, inzicht en vooral: stof tot nadenken. Voor veel jonge lezers zal dit boek de eerste kennismaking zijn met onderwerpen die te lang buiten beeld zijn gebleven. Voor volwassen lezers biedt het verrassend veel aanknopingspunten om eigen inzichten aan te scherpen.
‘Het begon met peper’ is een belangrijk en prachtig uitgewerkt boek over een gedeeld, maar vaak vergeten verleden. Het is inhoudelijk sterk, visueel aantrekkelijk en geschreven met respect voor de doelgroep. Het biedt jonge lezers een heldere blik op de geschiedenis van Indonesië en Nederland en maakt die geschiedenis voelbaar en relevant.
Een aanrader voor thuis, voor in de klas en voor iedereen die vindt dat geschiedenis eerlijk verteld moet worden – ook als die begint met iets ogenschijnlijk onschuldigs als peper!
Ik waardeer dit boek graag met vijf sterren!
Meer leuke en interessante recensies zijn te lezen op www.indeboekenkast.com
1
Reageer op deze recensie
