Lezersrecensie
Mushtaq belicht het leven van de vrouw achter de sluier
De verhalenbundel Heart Lamp heeft deze week de International Booker Prize 2025 gewonnen. Deze bundel bevat een selectie van twaalf verhalen van Banu Mushtaq. Volgens de Zuid-Indiase schrijfster gaan haar verhalen over de manier waarop godsdienst, politiek en de gemeenschap blinde gehoorzaamheid van vrouwen eisen en daarmee onmenselijk wreed zijn. Vrouwen voelen zich lampjes die slechts dienen om het hart van hun echtgenoot in vuur en vlam te zetten.
Al meer dan dertig jaar neemt Mushtaq de pen onverschrokken ter hand en schrijft met haar verhalen in alle eerlijkheid haar woede en pijn van zich af, waarbij ze de persoonlijke levens van vrouwen achter hun sluier laat zien: hun onmetelijke eenzaamheid, de dagelijkse vernederingen en hun kleine overwinningen. De verhalen schetsen het leven van moslimvrouwen in families en gemeenschappen op het platteland in Zuid-India en de verschillende manieren waarop zij in het geweer komen tegen patriarchale onderdrukking. De vrouwen strijden niet alleen tegen wrede echtgenoten maar ook tegen onvermurwbare moeders, grootmoeders en zusters met wie zij claustrofobische relaties onderhouden. Vrouwen worden geacht dankbaar te zijn als hun echtgenoot ze niet slaat en wie klaagt wordt voor een jongere echtgenote ingewisseld.
Mushtaq is een sterke verhalenverteller die levendige dialogen schrijft en de personages in een paar bladzijden tot leven wekt. Ze heeft een scherp inzicht in de menselijke aard. Door gebruik van humor geeft ze haar serieuze verhalen een goed evenwicht.
Ondanks het gemeenschappelijke thema zijn de verhalen toch gevarieerd. Het verhaal over een belofte omtrent een lijkwade zal veel westerse lezers ontroeren omdat het draait om schuldgevoel. Een van de onvergetelijke personages is een godsdienstleraar die verzot is op gefrituurde bloemkool. In het verhaal dat me misschien het meest zal bijblijven verenigen vrouwen zich om de mutawalli (de beheerder van de religieuze donaties) een lesje te leren.
Verhalen van Mushtaq waren al eerder vertaald uit het Kannada (de officiële taal in de deelstaat Karnataka) in het Urdu, Hindi, Tamil en Malayalam. Recent heeft Deepa Bhasthi twaalf verhalen vertaald in het Engels. Haar vertaling is lovend ontvangen. Bhasthi rekt het Engels op door af en toe vreemde woorden onvertaald te laten met als doel iets toe te voegen aan de leeservaring. De gemiddelde westerse lezer zal daardoor soms wat woorden willen opzoeken.
Er is een fatwa tegen Mushtaq uitgevaardigd omdat ze (in het laatste verhaal in de bundel) Allah zou hebben gevraagd eens een vrouw te zijn. Zij beschuldigde echter de Almachtige niet maar haalde uit naar een oneerlijke systeem waarin mannen gewelddadig naar vrouwen kunnen zijn. Een deel van de gemeenschap wil haar monddood maken en zij is aangevallen door een man met een mes. Mushtaq laat zich echter de mond niet snoeren.
De verhalen in Heart Lamp klagen de onderwerping van traditionele moslimvrouwen in Zuid-India aan en bezingen tegelijk hun veerkracht en verweer. Mushtaq gunt ons een onverholen blik in hun persoonlijke levens achter de sluier.
Al meer dan dertig jaar neemt Mushtaq de pen onverschrokken ter hand en schrijft met haar verhalen in alle eerlijkheid haar woede en pijn van zich af, waarbij ze de persoonlijke levens van vrouwen achter hun sluier laat zien: hun onmetelijke eenzaamheid, de dagelijkse vernederingen en hun kleine overwinningen. De verhalen schetsen het leven van moslimvrouwen in families en gemeenschappen op het platteland in Zuid-India en de verschillende manieren waarop zij in het geweer komen tegen patriarchale onderdrukking. De vrouwen strijden niet alleen tegen wrede echtgenoten maar ook tegen onvermurwbare moeders, grootmoeders en zusters met wie zij claustrofobische relaties onderhouden. Vrouwen worden geacht dankbaar te zijn als hun echtgenoot ze niet slaat en wie klaagt wordt voor een jongere echtgenote ingewisseld.
Mushtaq is een sterke verhalenverteller die levendige dialogen schrijft en de personages in een paar bladzijden tot leven wekt. Ze heeft een scherp inzicht in de menselijke aard. Door gebruik van humor geeft ze haar serieuze verhalen een goed evenwicht.
Ondanks het gemeenschappelijke thema zijn de verhalen toch gevarieerd. Het verhaal over een belofte omtrent een lijkwade zal veel westerse lezers ontroeren omdat het draait om schuldgevoel. Een van de onvergetelijke personages is een godsdienstleraar die verzot is op gefrituurde bloemkool. In het verhaal dat me misschien het meest zal bijblijven verenigen vrouwen zich om de mutawalli (de beheerder van de religieuze donaties) een lesje te leren.
Verhalen van Mushtaq waren al eerder vertaald uit het Kannada (de officiële taal in de deelstaat Karnataka) in het Urdu, Hindi, Tamil en Malayalam. Recent heeft Deepa Bhasthi twaalf verhalen vertaald in het Engels. Haar vertaling is lovend ontvangen. Bhasthi rekt het Engels op door af en toe vreemde woorden onvertaald te laten met als doel iets toe te voegen aan de leeservaring. De gemiddelde westerse lezer zal daardoor soms wat woorden willen opzoeken.
Er is een fatwa tegen Mushtaq uitgevaardigd omdat ze (in het laatste verhaal in de bundel) Allah zou hebben gevraagd eens een vrouw te zijn. Zij beschuldigde echter de Almachtige niet maar haalde uit naar een oneerlijke systeem waarin mannen gewelddadig naar vrouwen kunnen zijn. Een deel van de gemeenschap wil haar monddood maken en zij is aangevallen door een man met een mes. Mushtaq laat zich echter de mond niet snoeren.
De verhalen in Heart Lamp klagen de onderwerping van traditionele moslimvrouwen in Zuid-India aan en bezingen tegelijk hun veerkracht en verweer. Mushtaq gunt ons een onverholen blik in hun persoonlijke levens achter de sluier.
2
2
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Pirayaani
Gesponsord
Als rechercheur Emmy Clifton de verdwijning van twee tienermeisjes onderzoekt, realiseert ze zich dat ze hen nooit écht heeft gekend. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Als François de bewusteloze, mysterieuze Elsa aantreft, besluit hij haar te verzorgen. Geleidelijk aan geven ze hun geheimen aan elkaar bloot. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
