Overweldigend

Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch is een gelaagde roman die barst van de symboliek en een zeer actieve leeshouding vergt.

Een Joodse Amerikaan is lichamelijk en geestelijk zwaar gehavend uit de oorlog gekomen nadat hij als artillerist met de geallieerden de stad Dresden had gebombardeerd. De apocalyps heeft hem ontmenselijkt, zijn emoties zitten op slot en de sleutel ligt binnen in hem. Als hij elf jaar later naar de geruïneerde stad terugkeert, ziet hij onder ogen wat hij heeft aangericht en slaan de stoppen twee keer door. Kan hij de gevolgen van zijn daden aanvaarden?

Onder dit verhaal over een man die de wapens tegen de nazi’s heeft opgepakt, een oorlogsmisdaad werd ingerommeld en er vervolgens mee worstelt hoe zich daartoe te verhouden, liggen diepere lagen, zoals de psychologische laag over de gevolgen van oorlog op onze menselijkheid, een filosofische laag waarin liefde en oorlog worden gelijkgesteld, en een historische laag over de eeuwige herhaling van oorlog en vernietiging, die de loop van de wereldgeschiedenis bepaalt. Die geschiedenis begint in dit geval bij de vernietiging van Troje door de Grieken en eindigt bij het bombardement van Dresden door de geallieerden. En dan is er nog de laag van de zelfreflectie van de schrijver. De vijf lagen lopen door elkaar heen.

Mulisch heeft de roman opgebouwd als een Griekse tragedie in vijf bedrijven. Drie zangen, een parodie op de Homerische gezangen, vormen het emotionele zwaartepunt. De gebeurtenissen volgen elkaar razendsnel op. Met zijn motieven liefde en vernietiging is de roman te vergelijken met de Ilias van Homerus en biedt een overweldigende mythische leeservaring.

Mulisch is meester in de suggestie en prikkelt door uitbundig gebruik van metaforen en herhalingen de creativiteit van de lezer om de roman verder in te vullen. De roman is op meerdere manieren op te vatten. Dit geeft de roman kracht, zorgt ervoor dat de roman beklijft, houdt de roman levend en zet aan tot herlezen. Het stenen bruidsbed is zeer geschikt voor een leesclub of klassikale lezing in gymnasium-6.

Lees voor een verdieping mijn blogpost: https://www.hebban.nl/blogs/het-stenen-bruidsbed