Lezersrecensie
Prettig desoriënterende leeservaring
Voor liefhebbers van Japanse literatuur valt ruim voldoende te genieten in ‘De fabriek’. Hiroko Oyamada (1983) put deels uit eigen ervaring bij het schrijven van deze roman. In Nederland is deze auteur nog niet zo bekend, naar verluidt komt hierin binnenkort verandering. Luk van Haute vertaalde dit boek uit het Japans.
De Japanse sfeer is aanwezig in het verhaal, te herkennen aan wat er gegeten wordt en de specifieke namen van de personages, toch zou het zich net zo goed buiten Japan af kunnen spelen. De fabriek, een enorm uitgestrekt terrein met veel gebouwen, wegen, restaurants, auto’s en veel water dat in verbinding staat met de zee, lijkt een stad op zich. Wat er precies gefabriceerd wordt mag de lezer zelf uitzoeken, het ligt echter voor de hand dat dit boek niet gaat over een eenduidig productieproces. De fabriek, met zijn onduidelijke afdelingen en vage functieomschrijvingen, schijnt een grote aantrekkingskracht te hebben op vele (toekomstige) werknemers. Je telt mee wanneer je daar een baan aangeboden krijgt. Een vaste aanstelling of op contractbasis: je zit daar goed.
Drie werknemers worden onder de loep genomen, er wordt verteld hoe zij in de fabriek terecht zijn gekomen, wat er van hen verwacht wordt en er is aandacht voor wat relationele achtergrond. Veel is dat niet, het accent ligt op het werk en de bizarre zaken waar deze employees mee te maken krijgen. Verloren is misschien een omschrijving die past bij hun beleving daar en voor de lezer is het geen sinecure zich in te leven in de personages, ze komen eerder afstandelijk over. Het taalgebruik is regelmatig grappig, de auteur kan in een paar woorden een situatie schetsen waarin de beelden haarscherp verschijnen.
De desoriëntatie zit niet alleen in de structuur van het complex, er gebeuren ook nog eens dingen die op zijn zachtst gezegd apart overkomen. Zo zijn de dieren die er voorkomen volledig aangepast aan de omgeving en spelen een belangrijke rol. Hun manier van leven wordt met veel fantasie omschreven, soms best onsmakelijk, maar past helemaal bij de bevreemding die je als lezer overvalt.
Het boek heeft geen hoofdstukken en het is steeds goed opletten over wie het gaat, het perspectief verspringt regelmatig nogal abrupt. Dat is absoluut geen probleem, het maakt deel uit van de spanning die op een heel bijzondere manier opgebouwd wordt. Tussen de gebeurtenissen door is er ruimte voor overpeinzingen en eerlijke ontboezemingen over wat mensen eigenlijk echt willen. Waar leven we voor en hoe geven we daar invulling aan.
Heel fijn dat er weer werk van een hedendaagse Japanse auteur verschijnt in Nederland, het schijnt dat we meer vertalingen van haar werk tegemoet kunnen zien. In Japan, de VS en Engeland wordt ze al warm onthaald. Een tip: kijk vooral even op de website van Luk van Haute, daar is te zien welke vertalingen van zijn hand al verschenen zijn en er is een korte video met uitleg hoe hij tot vertaler gekomen is.
De Japanse sfeer is aanwezig in het verhaal, te herkennen aan wat er gegeten wordt en de specifieke namen van de personages, toch zou het zich net zo goed buiten Japan af kunnen spelen. De fabriek, een enorm uitgestrekt terrein met veel gebouwen, wegen, restaurants, auto’s en veel water dat in verbinding staat met de zee, lijkt een stad op zich. Wat er precies gefabriceerd wordt mag de lezer zelf uitzoeken, het ligt echter voor de hand dat dit boek niet gaat over een eenduidig productieproces. De fabriek, met zijn onduidelijke afdelingen en vage functieomschrijvingen, schijnt een grote aantrekkingskracht te hebben op vele (toekomstige) werknemers. Je telt mee wanneer je daar een baan aangeboden krijgt. Een vaste aanstelling of op contractbasis: je zit daar goed.
Drie werknemers worden onder de loep genomen, er wordt verteld hoe zij in de fabriek terecht zijn gekomen, wat er van hen verwacht wordt en er is aandacht voor wat relationele achtergrond. Veel is dat niet, het accent ligt op het werk en de bizarre zaken waar deze employees mee te maken krijgen. Verloren is misschien een omschrijving die past bij hun beleving daar en voor de lezer is het geen sinecure zich in te leven in de personages, ze komen eerder afstandelijk over. Het taalgebruik is regelmatig grappig, de auteur kan in een paar woorden een situatie schetsen waarin de beelden haarscherp verschijnen.
De desoriëntatie zit niet alleen in de structuur van het complex, er gebeuren ook nog eens dingen die op zijn zachtst gezegd apart overkomen. Zo zijn de dieren die er voorkomen volledig aangepast aan de omgeving en spelen een belangrijke rol. Hun manier van leven wordt met veel fantasie omschreven, soms best onsmakelijk, maar past helemaal bij de bevreemding die je als lezer overvalt.
Het boek heeft geen hoofdstukken en het is steeds goed opletten over wie het gaat, het perspectief verspringt regelmatig nogal abrupt. Dat is absoluut geen probleem, het maakt deel uit van de spanning die op een heel bijzondere manier opgebouwd wordt. Tussen de gebeurtenissen door is er ruimte voor overpeinzingen en eerlijke ontboezemingen over wat mensen eigenlijk echt willen. Waar leven we voor en hoe geven we daar invulling aan.
Heel fijn dat er weer werk van een hedendaagse Japanse auteur verschijnt in Nederland, het schijnt dat we meer vertalingen van haar werk tegemoet kunnen zien. In Japan, de VS en Engeland wordt ze al warm onthaald. Een tip: kijk vooral even op de website van Luk van Haute, daar is te zien welke vertalingen van zijn hand al verschenen zijn en er is een korte video met uitleg hoe hij tot vertaler gekomen is.
2
Reageer op deze recensie
