Wijze woorden van een leraar die geen leraar wil zijn

Dit boek is een verzameling teksten van Krishnamurti (K.) tijdens lezingen in India, Californië en Europa, natuurbeschrijvingen, en gesprekken met mensen die op zoek zijn naar meer inzicht in het leven en de dood, minder onzeker willen zijn, en meer (zelf)vertrouwen zoeken.

K. is wars van denkconstructies, conditioneringen volgens hem, die ons afleiden van waar het daadwerkelijk om gaat. Hij wijst elke traditie en elk gezag radicaal af, en is niet geïnteresseerd in het lezen van zogenoemde heilige boeken. Waarheid doe je op door te leven, niet uit de tweede hand. De waarheid huist nooit in het verleden.

Volgens K. zijn geloofsbetuigingen een teken van angst. Als je niet uitgaat van een dogma, sta je oog in oog met wat werkelijk is. Dat wat is, is denken, plezier, verdriet en angst voor de dood. We moeten ons niet afvragen wat een religieus leven is, maar wat leven is. Inzicht in de hele toestand van de mens, met zijn pleziertjes en ellende, is van het hoogste belang – niet de veronderstellingen over hoe een religieus leven zou moeten zijn. Uit het sjabloon stappen is het religieuze leven. In het sterven van egocentriciteit met al zijn activiteiten ligt het begin van het nieuwe religieuze leven.

Terugkerende thema’s in het boek zijn meditatie en niet-denken, los van gedachten zijn. Bijvoorbeeld: “Als je er voor gaat zitten om te mediteren zal dat geen meditatie zijn. Meditatie is als het briesje dat binnen komt als je het raam open laat” … “Meditatie wil niet zeggen dat je de wereld ontvlucht en je je afzondert. Integendeel, het betekent dat je inzicht krijgt in de wereld” … Zonder meditatie ben je als een blinde in een wereld vol schoonheid, licht en kleur”. K. hamert voortdurend op niet-denken, het denken overstijgen, “omdat denken altijd verbonden is met het verleden”.

Andere veel besproken thema’s zijn stilte, schoonheid, waarnemen, goeroes, heiligheid, God, discipline en vrijheid. Over God zegt K. bijvoorbeeld: “De mens heeft vele wegen bedacht, vele godsdiensten, vele geloven, vele verlossers en leraren, waarvan hij denkt dat ze hem kunnen helpen de gelukzaligheid te vinden die niet voorbij gaat. De ellende van zoeken is dat het tot een of andere fantasie van de geest leidt. God is enkel een symbool, een woord, dat zijn betekenis verloren heeft”.

K. spreekt met een natuurlijk gezag, op basis van eigen ervaring, niet op basis van boekenwijsheid. Of hij zijn toehoorders echt bereikt is de vraag. Hij klinkt nogal zwart-wit, zonder grijstinten. Termen als “waarheid” en “conditionering” vallen vaak, zonder dat duidelijk wordt wat hij hier precies mee bedoelt. Niettemin klinkt er veel wijsheid in zijn woorden door, samen te vatten met: wees voortdurend gewaar van wat zich binnen en buiten je afspeelt, zonder oordeel. Zie de schoonheid, wees vervuld van liefde.