Een zoektocht van 26 jaar naar ontvoerder/moordenaar en grote liefde

Het is een btuitenbeentje maar voldoet zeker aan de categorie die op de cover vermeld staat: literaire thriller.
Het begint met twee kinderen in een plattelandsdorpje die een beetje noodgedwongen met elkaar moeten omgaan en vriendschap sluiten. Dit zijn de twee enige personen - en de echte protagonisten aan wie het hele boek is opgehangen - die 26 jaar later nog atlijd een prominente rol spelen.
Na de kennismaking verricht Patch een heldendaad waarvan de nasleep de rest van zijn leven zal bepalen. Hij wordt ontvoerd en Saint zal hem blijven zoeken, ook als verder iedereen al lang de hoop heeft opgegeven. Wanneer zij Patch levend terugvindt heeft die ondertussen, tijdens zijn gevangenschap, kennis gemaakt met Grace. De rest van het boek - en dat is zowel in jaren als bladzijden best lang en veel - zal Patch besteden aan het terugvinden van Grace. Saint zal hem op de hielen blijven zitten en meermaals uit de penarie halen.
Twee personen die door het lot samengebracht worden zullen elk een apart en compleet verschillend leven leiden. Toch zijn die levens onverbrekelijk en op vele subtiele en minder subtiele manieren met mekaar verbonden.
De schrijver slaagt erin om in bijna 800 bladzijden de aandacht van de lezer vast te houden met een diepmenselijk en tegelijk spannend verhaal.

Het verhaal loopt grotendeels chronologisch en loopt over 21 jaar. Het behelst een zoektocht, essentieel naar een seriemoordenaar en zijn slachtoffers, maar in de tweede plaats - en later wordt dat voor Patch de echte prioriteit - naar het meisje Grace, dat misschien niet echt bestaat. Voor Saint wordt het vooral een achtervolging en zoektocht naar Patch. Beiden zullen heel hun leven ook altijd op zoek blijven naar hun ware zelf en hun plaats in het leven.
786 bladzijden in 261 korte hoofdstukjes (hapklare brokken, maar niet ultrakort). Alles speelt zich af in de Verenigde Staten, verspreid over meerdere staten.

1975 De piraat en de imker
Iets meer dan 100 bladzijden en dat kan je zien als een thriller in een thriller. Een ontvoering, een zoektocht en een happy end. Hier heerst een positieve, vaak vrolijke toon.
1975 The lovers, the dreamers
De gevangenschap van Patch vanuit zijn eigen donkere situatie. Wanhoop en hallucinaties.
1976 De schilder
Het leven gaat verder maar Patch is blijvend getekend door wat hem overkwam. Zowel hij als zijn omgeving moeten met de veranderde situatie leren omgaan. Psychologie van een kleine (en gedeeltelijk bekrompen) gemeenschap. Patch moet zijn leven terug op de rails krijgen en vindt soelaas als kunstschilder. Als de poltie het laat afweten begint hij noodgedwongen een persoonlijke queeste op zoek naar zijn ontvoerder annex seriemoordernaar en Grace. Saint van haar kant probeert de brokken van hun eerdere vriendschap te lijmen en de draad terug op te pakken. Uiteindelijk zal zij Patch beschermen en, meestal op de achtergrond, zoveel mogelijk proberen te helpen. Hier wordt de toon van de rest van het boek gezet. Dan zijn we ongeveer op een derde van het boek.
1978 De gebroken harten
Jongvolwassen. Puberale liefdeproblemen maar getekend door het verleden. De zoektocht gaat verder. Een korte overgang waarbij de schrijver definitief de positieve, vrolijke toon van het verhaal verandert in een meer volwassen cynisme en de duistere kanten en gevolgen van het gebeurde belicht.
1982 Politie en boefje
Patch en Saint gaan elk hun eigen weg in het leven. Patch heeft lak aan alles en iedereen en werkt zich steeds meer in nesten terwijl hij recht op zijn doel blijft afgaan, althans dat probeert hij, want de te volgen weg is en blijft erg vaag. Saint daarentegen werkt zich op in het leven op een meer gebruikelijke manier en maakt carrière bij de politie. Zo krijgt ze veel meer officiële middelen ter beschikking om hetzelfde doel als Patch na te streven, maar vooral om hem voor de ergste gevolgen van zijn gedrag te behoeden.
Schilderen blijft erg belangrijk voor Patch en hij wordt er steeds beter in.
1983 De jacht (halfweg het boek)
Prille twintigers. Saint wordt een jonge FBI-agente en volgt een spoor van lijken. Het spoor is gebaseerd op de herinneringen/dromen van Patch. Ondanks hun liefde voor mekaar en gezamenlijk doel zullen ze voor de eerste keer recht tegenover mekaar komen te staan. In een dramatisch hoogtepunt zal Saint Patch neerschieten.
In hun persoonlijke leven maken ze kennis met liefde, teleurstelling en dood.
1990 Het lot
Patch komt vrij en Saint wacht hem op. Beloftes worden gemaakt en weer gebroken. Privé kennen ze ups en downs, de zoektocht lijkt hopeloos al blijven ze volharden.
Patch leert dat hij ondertussen vader werd en de voogdij over zijn dochter krijgt. Vader noch dochter zijn daar gelukkig mee.
1995 De doorbraak
Saint "connects the dots" en vindt het spoor terug op basis van de dromen/herinneringen van Patch. Er worden meer dode meisjes opgegraven.
Saint trouwt met jeugdvriend Jimmy, hun relatie verzuurt tot Jimmy Saint in mekaar slaat. Er volgt een scheiding, Patch slaat Jimmy dood en keert terug naar de gevangenis.
1998 De gevangene
Ook in de gevangenis houdt Patch zijn doel voor ogen en tracht nog informatie in te winnen. Dat lukt maar opnieuw komt hij in de problemen en zijn dood, vermoord in de gevangenis, lijkt onafwendbaar. Onafhankelijk van hem volgt ook Saint een spoor dat ontaardt in een race tegen de klok.
Patch ontsnapt uit de gevangenis, Saint kent zijn bestemming. Daar zal de ontknoping van de lange zoektocht plaatsvinden.
2001 Mythen en legenden
Hoe het verder ging...

Als lezer merk je in alles dat het een Engelsman is die dit geschreven heeft. De overvloed aan details en achtergronden - de mooie volzinnen, de vele woorden (zelfs in de vertaling is dat duidelijk). De uitgesponnen intriges, de vele zijsporen...
En toch wordt het verhaal gedragen door een beperkte groep mensen, wat er voor zorgt dat je het overzicht kan behouden, ondanks de ingewikkelde persoonlijke relaties en verwikkelingen buiten de eigenlijk plot om. Maar niets is loze vulling, alles blijkt uiteindelijk wel ergens in de puzzel te passen, al is dat vaak niet waar je het verwacht.

Zeker origineel. Al leert een snel onderzoek op het internet dat er in de USA echt wel seriemoordenaars leven/leefden die tussen de 40 en meer dan 100 slachtoffers maakten.
De verbanden met de actualiteit (via nieuwsberichten) geeft het een cachet van geloofwaardigheid.
Maar, al bestaan er wel thrillers waarbij een slachtoffer op wraak uit gaat, de relatie tussen Patch en Saint, hun medeburgers en de lange zoektocht is echt wel uniek en zal niet snel, misschien wel nooit, herhaald worden.
Verrassend is eigenlijk dat de ontdekking van de lijken van de vermoorde meisjes haast nooit tot een plotwending leiden. Die zijn er wel door de gebeurtenissen in de relaties tussen Patch, Saint en hun omgeving of als gevolg van hun onderzoek en de bekentenissen of versprekingen die ze horen. En dan de drastische ingrepen in het verhaal: Patch die door Saint wordt neergeschoten, Patch die Jimmy dood slaat, de bekentenis van de veearts en de commissaris, de zelfmoorden, de kinderen, de machinaties van Sammy.
De schrijver heeft er een handje van weg om de lezer op een bepaald gedachtenpad te brengen en hem dan steeds weer in andere richtingen te dwingen.

Er staan heel wat namen in het boek, maar bij nazicht blijken dat vooral de namen van de vermoorde meisjes en toevallige passanten te zijn. Als we die buiten beschouwing laten draait het hele verhaal eigenlijk om een erg beperkte groep.
En daarbij zijn de seriemoordenaar en Grace wel prominent aanwezig maar verder blijven zij vooral geheimzinnig op de achtergrond.
Enkelen zijn tijdelijk erg belangrijk, zoals de moeder van Patch, Norma, Nix, Jimmy, Misty... maar zij zullen sterven al laten ze vooral een blijvende indruk na. Ze zijn goed en erg menselijk uitgewerkt, ook psychologisch.
De beperkte groep mensen die een groot deel van het verhaal een rol spelen zullen bovendien evolueren.
Doordat hun optreden in de tijd beperkt is zullen de meeste karakters weinig of niet evolueren.
Anderen, zoals de veearts, Nix, Jimmy zullen een dramatische evolutie kennen.
Sammy, de moeder van Misty en Charlotte zullen een duidelijke evolutie kennen. Sammy van notoire en egoïstische dronkelap en rokkenjager naar een levensgenieter met een peperkoeken hartje, de moeder van Misty van hooghartig naar menslievend en Charlotte zal op een positieve manier haar weg in het leven en naar de volwassenheid vinden.
Patch en Saint zullen het hele verhaal door evolueren, niet zozeer qua karakter maar wel door de evolutie van hun houding tegenover het leven in het algemeen en hun omgeving (inlusief de anderen) in het bijzonder.

Het moet wel in de Verenigde Staten spelen omdat de uitgestrektheid, de wetgeving en de staatsgrenzen een belangrijk rol spelen in de plot. Eigentijds in 1975 met de controverse op huwelijk, echtscheiding en abortus. De rol van de FBI en de gebruikte media en technologie. Ook in 2001 wanneer multimedia en mobiel nog aan hun echte doorbraak moeten beginnen.
Het hele verhaal ademt een nostalgische sfeer uit, de ideale zomer in een onbezorgde jeugd. Dat is natuurlijk enkel in het begin zo, maar de auteur behoudt die sfeer ook in de rest van het verhaal. En dat maakt dat de lezer bij dit toch wel tragisch epos altijd een postief gevoel, een letterlijk feelgood, behoudt.

Het eerste deel is een soort mini-thriller binnen het grotere geheel. En dat bevat het "normale" verloop van de spanning via opbouw (de ontvoering), volhouden van de spanning (het onderzoek) en de climax (het vinden van Patch).
Nadien verandert dat. Er blijft een zekere spanning op de achtergrond, maar de reden ervoor verandert. De zoektocht naar de seriemoordenaar en Grace veroorzaken sporadisch nog wel een zekere spanning maar die vlakt af doordat het zo lang duurt voor daar een ontlading komt. En de schrijver verandert de focus van het verhaal voortdurend. De ontdekkingen volgen elkaar op en bevatten telkens hun eigen spanning en meteen ook een ontlading nadat de nieuwe feiten bekend zijn en ingepast in het geheel.
Soms gebruikt Whitaker ook cliffhangers op erg spannende momenten zoals wanneer Saint Patch neerschiet of Patch Jimmy doodslaat.
Vaak komen gebeurtenissen ook als een donderslag bij heldere hemel. Dat kan een schok zijn maar dan ging er geen bepaalde spanning of spanningsopbouw aan vooraf. Zoals wanneer Patch te weten komt dat hij een dochter heeft.
Het is een literaire thriller en dus hoef je ook geen bloedstollende spanning te verwachten. Maar het mag gezegd dat de schrijver er moeiteloos (ogenschijnlijk dan) in slaagt om de aandacht van de lezer vast te houden, en dat gedurende bijna 800 bladzijden. Dat is toch ook wel een vorm van spanning die kan tellen.

Misschien omdat de schrijver Engels en niet Amerikaans is, het valt op dat hij zich verre van enige vorm van plat, misvormd of dialectisch taalgebruik houdt. De enige concessie is wat jongerentaal anno 1975 als Patch en Saint mekaar ontmoeten. Maar zelfs in de achterbuurten, afgelegen gehuchten en de gevangenis maakt iedereen gebruik van een beschaafde omgangstaal. De kracht van de auteur ligt in het feit dat de taal de inhoud van het verhaal perfect weergeeft en het bijhorende gevoel oproept. Op spannende momenten of bij veel aktie is dat niet zo moeilijk maar er zijn ook veel momenten van innerlijke strijd of wanneer het onderzoek vastloopt, er geen vooruitgang in zicht is of alles gewoon hopeloos lijkt. En het taalgebruikt volgt dat zodat je als lezer deze gevoelens als het ware uit de eerste hand mee beleeft.

Na het eerste stuk dacht ik van "Goed boek, maar wat gaat de schrijver me nu nog in de overblijvende 600 bladzijden proberen te vertellen?". Even vreesde ik dat alles tig keer ging herkauwd worden, telkens vanuit een ander perspektief.
Gelukkig bleek dat niet zo te zijn en ik kan bevestigen dat ik van het verhaal genoten heb, zowel door de plot als door de schrijfstijl.
Het postieve en aangename gevoel dat het bij me achterlaat, dat blijft hangen.