De wereld is wat overblijft als jij er niet meer in gelooft (Laszlo Krasznahorkai, Oorlog en oorlog)

Mensen kunnen een keerpunt in hun leven ervaren. Vaak is dat op het moment dat je wereld instort en je geen aanleiding meer hebt vast te houden aan dit gebeiteld verband. Je moet het hebben meegemaakt, want als je die ervaring ontbeert, dan denk je dat de wereld “een niet te overtreffen geheel was dat een bepaalde eeuwigdurendheid en onwankelbaarheid bezat, en bij die eeuwigdurendheid en onwankelbaarheid een homogene structuur had, met een strikte samenhang tussen de elementen” (20). Met de ervaring van een keerpunt besef je pas dat de wereld een heterogene structuur heeft, met een inschikkelijke samenhang tussen de elementen die die wereld vormen.
Laszlo Krasznahorkai’s roman Oorlog en oorlog voert een man ten tonele die een keerpunt ervaart en uit het lood geslagen is. Hij denkt dat de heterogeniteit van de Wereld bestaat in de heterogeniteit van onze gedachten over de wereld. Maar dat getuigt van een moderne mensopvatting die niets overkomt maar alles projecteert, die veronderstelt dat de wereld wordt geschapen door de mens, alleen in stand blijft door zijn geloof daarin, en verbrokkelt zodra de herinnering daaraan vervlogen is. Maar zo is het niet, want elk mens “moet op een of andere manier van het water van de Lethe hebben gedronken” (22) en toch is de Wereld juist wat overblijft als jij er niet meer in gelooft. Dat is een geruststellende gedachte, want biedt een alternatief idee voor het idee van de man “dat niets ook meer enige zin heeft gehad”(197).
Het keerpunt van je leven bestaat niet in de ervaring van onzekerheid, ongebondenheid en zinloosheid, maar keert jouw levensbaan en zet je op het spoor van de asymmetrie tussen de wendingen van jouw levenspad in de Wereld en de Wereld zelf. Om dat te zien moet je afscheid nemen van het “kind des doods” (122) dat jouw hart vervult, dat de principiële de “boeiende samenhang […] tussen mens en landschap, tussen de observerende mens en het waargenomen object” (141) aanneemt, om de “gelukkige vinder” (122) te worden van de aarde als niet inschikkelijk verband dat inappelabel is maar als een caduceus de keerpunten en wendingen van jouw levenspad in de Wereld bijlicht vanuit de verte. (meer blogs over literatuur en filosofie: https://vincentblok.wordpress.com/)