Schrijnend maar prachtig verwoord

Zeer sterke novelle, jammer genoeg ook zeer actueel.

Mona brengt enkele weken door in Beiroet, voor een fotoreportage. Ze komt daarbij in contact met een aantal vrouwen, waaronder iemand uit een vluchtelingenkamp. Dit opent haar ogen: niet iedereen krijgt dezelfde kansen in het leven, niet iedereen wordt gelijk behandeld. Er zijn ‘gezichtslozen’ op deze wereld, die óók een gewoon leven, maar die dat door omstandigheden (te wijten aan andere mensen’) niet kunnen krijgen, en die toch de hoop moet opgeven.

Alicja Gescinska verwoordt dit allemaal op een bijzonder mooie manier. Haar zinnen raken echt.
Ik heb er zoveel aangeduid, en die zeggen meer dan dat ik verwoord zou kunnen krijgen. Dus ik laat haar (boek) zelf spreken:

‘Terwijl ik sprak, kwamen mijn leven en mijn bekommernissen me zo banaal voor dat een gevoel van schaamte me overviel. Hoe verklaar je aan iemand die in een vluchtelingenkamp is geboren, en dan nog wel in een oorlog en in een schuilkelder godbetert, dat je vierduizend kilometer hebt gevlogen om jezelf te vinden, om na te denken over de vraag of je wel kinderen wilt. Om te ontsnappen aan de angst dat de twee werelden, kinderen en kunst, niet samen zullen gaan.’

‘Wat is het moeilijkste aan het leven in een kamp?' vroeg ik na een korte stilte.
Suhaila verzonk even in de zwijgzaamheid van een diepe overpeinzing. 'Dat we niemand zijn. Niks. Stof dat iedereen het liefst onder de mat van de geschiedenis wil vegen. Ongewenst in de ogen van de Libanezen op zijn best, maar vooral onzichtbaar voor de buiten-wereld.’

'Wij zijn gevangenen van de uitzichtloosheid. Er is niets dat een mens zo gevangen houdt als een gebrek aan perspectief.’

‘Niet bang zijn. Het besef dat aan alles een einde komt is het begin van onze hoop.’

‘Verontwaardigd zijn over een gebrek aan menselijkheid bij anderen is makkelijker dan dat gebrek bij jezelf te bespeuren. Nooit had ik oog gehad - een kwestie van niet willen zien? - voor die schimmen van mensen in de schaduw van mijn eigen bestaan, ze bestonden ook bij ons, diegenen wier toekomst hun ontzegd werd vanwege hun pech op de verkeerde plek geboren te zijn.’

‘Geen twee verhalen waren hetzelfde; niet in het verleden, niet vandaag, en toch vielen al die mensen op de vlucht onder datzelfde verontmenselijkende, generieke containerbegrip van 'vluchteling', van zijn menselijke individualiteit ontdaan, altijd onzichtbaar.
De vluchteling is dit, de vluchteling is dat, de vluchteling is altijd iets wat wij niet willen, nooit is hij zichzelf, een mens, zelden krijgt hij een gezicht.’

‘Iedereen die naar Beiroet komt en de mensheid om zijn beschaving bewondert, zou meteen daarna moeten doorreizen naar mijn kamp en dan de vraag beantwoorden of de mens echt wel beschaafd is, wanneer hij dit onrecht en deze wantoestanden toelaat.’

Dit is er echt helemaal op. Zo schrijnend, maar zo prachtig verwoord. Een aanrader.

****(*)